دعاوی اثبات و نفی نسب

دعاوی اثبات و نفی نسب زمانی مطرح می شود که نسب مشروع طفل و الحاق وی به والدین مورد اختلاف باشد، به عبارت دیگر از آنجا که در عالم واقع الحاق طفل به مادر کمتر مورد اختلاف قرار می گیرد (چراکه خروج طفل از مادر امری بدیهی است) دعوای اثبات یا دعوای نفی نسب در صورتی مطرح می شود که نسب مشروع  طفل از جانب پدر مورد اختلاف باشد.در خصوص دعوای اثبات نسب اولین و ساده ترین راه اثبات علقه زوجیت میان والدین طفل است، قانون ایران تنها طفلی را مشروع می شناسد که نطفه وی در هنگام انعقاد از طریق مشروع و با وجود رابطه نکاح میان والدین وی بسته شده باشد و قانون مدنی ایران، باب خانواده صراحتا” بیان می کند که طفل متولد از زنا به زانی ملحق نمی شود (قانون مدنی ماده 1166).البته اگر نزدیکی میان زن و مرد نزدیکی به شبه باشد (یعنی زن و مرد با فرض اشتباه وجود رابطه زوجیت و یا عدم حرمت نزدیکی با یکدیگر نزدیکی کرده اند) طفل ملحق به طرفی خواهد شد که از فساد و حرمت نزدیکی آگاه نبوده و در صورتی که عدم آگاهی از جانب دو طرف باشد طفل ملحق به هردو والدین خواهد شد.

در هرحال در دعوای اثبات نسب ادله اثبات نسب  به ترتیب عبارت اند از:

1) اماره فراش

 مطابق با قانون مدنی مواد 1158 و 1159، طفلی که از زنی که شوهر دارد متولد می شود، مطابق با این اماره به شوهر ملحق         می شود.استفاده از اماره فراش شرایطی دارد از جمله آنکه:

  • بین زوج و زوجه نزدیکی واقع شده باشد.
  • از تاریخ نزدیکی کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.
  • اماره فراش به وسیله ادله دیگر نفی نشده باشد.
مطالعه بیشتر:  حقوق دوران نامزدی

در صورتی که تولد طفل بعد از طلاق باشد، مادر طفل شوهر نکرده باشد، در این صورت و در حالیکه امکان الحاق طفل هم به شوهر سابق وجود دارد و هم به شوهر فعلی، طفل ملحق به شوهر فعلی خواهد بود.

2) شهادت شهود

همانند سایر دعاوی، دعوای اثبات یا نفی نسب به وسیله شهادت شهود قابل اثبات است.

3) امارات قضایی

با پیشرفت علوم تجربی، امکان بررسی الحاق طفل به والد به آسانی امکان پذیر است، البته الحاق طفل طبیعی (نامشروع) به والد از منظر علوم تجربی نمی تواند مبنای دعوای اثبات نسب قرار بگیرد، چراکه تنها نسب مشروع از دیدگاه قانون ایران پذیرفته شده است.

با توجه به مطالب بالا، دعوای نفی نسب نیز با استفاده از ادله مشابهی قابل طرح است:

1) نفی فراش

زوج می تواند با ارائه ادله و مدارک خود اماره فراش را نفی کند، لازم به ذکر است که در صورتی که ظرف دوماه از تولد طفل زوج دعوای نفی نسب را مطرح نکند، این دعوا از وی پذیرفته نخواهد شد مگر در صورتی که زوج ثابت کند که تاریخ تولد طفل را به وی مشتبه نموده اند.

2) شهادت شهود

همانند سایر دعاوی، دعوای اثبات یا نفی نسب به وسیله شهادت شهود قابل اثبات است.

3) امارات قضایی

ارائه مدارک دال بر حرمت رابطه میان والدین، اشتباه در تاریخ تولد طفل و غیره می تواند از جمله امارات قضایی باشد که در دعوای نفی نسب مورد استدال قرار می گیرد.

لازم به ذکر است که، با توجه به حساسیت عرفی و شرعی جامعه بر روی مساله حرمت زنا و تولد اطفال ناشی از روابط نامشروع؛ در اثبات دعوای نفی نسب در صورتی که برای طفل شناسنامه صادر شده باشد، بسیار مشکل است.