مجله حقوقی اندیشه

خواندن این مطلب به 4 دقیقه زمان نیاز دارد.

قانون استخدام کشوری و قانون کار

قانون استخدام کشوری مصوب 1345 به تکالیف عمومی مستخدمین رسمی دولت و حقوق و مزایای آنان اعم از مرخصی ها، بازنشستگی و غیره و حفظ این حقوق می پردازد. حقوق مذکور برای مستخدمین پیمانی ( روابط کارگر و کارفرمایی) در قانون کار، آمده است. امروزه یکی از مباحث مهم برای کارکنان موسسات دولتی و خصوصی، مبحث مرخصی وتعطیلات است که به انواع مختلف از جمله مرخصی استحقاقی، استعلاجی، زایمان و بدون حقوق تقسیم می شود.

انواع مرخصی های استخدامی 

مرخصی استحقاقی: همانطور که از مفهوم کلمه پیداست، استفاده از این مرخصی، از حقوق مسلم مستخدم رسمی یا پیمانی و برای همه برابر با یکماه از سال است ( یکماه مذکور با احتساب چهار جمعه محاسبه می‌‎شود). قانون کار تعداد این مرخصی را برای مشاغل سخت و زیان آور به پنج هفته افزایش داده و نحوه استفاده از آن را در دو نوبت، در پایان شش ماه، اعلام کرده است. منطبق بر آیین نامه تنظیمی از سوی سازمان امور اداری و استخدامی کشور، کارگران کادر آموزشی که از تعطیلات نوروز و فصلی استفاده می کنند، مشمول مرخصی استحقاقی نمی‎شوند.

مرخصی استعلاجی: به مرخصی هایی گفته می شود که به منظور استراحت و احیای سلامت مستخدمین پیش بینی شده است. مستخدمین خصوصی می تواند عدم حضور بالغ بر سه روز کاری خود را را با تاییدیه گواهی پزشکی توسط سازمان تامین اجتماعی، توجیه نمایند.  استفاده از این نوع مرخصی به مدت حداکثر سه روز در سال، نیاز به ارائه گواهی پزشکی ندارند مگر اینکه دستورالعمل اداری کارگاه مربوطه، مستخدم را مکلف به ارائه این گواهی نماید. در خصوص مستخدمین رسمی، مدت مرخصی مذکور به جز بیماری های صعب الاعلاج، حداکثر بیست و یک روز در سال و استفاده از مرخصی با تایید معاونت و پزشک معتمد بخش مربوطه امکانپذیر است. درخواست مرخصی استعلاجی مستخدمین رسمی از بیست و یک روز تا چهار ماه می بایستی به تایید شورای پزشکی برسد.

مرخصی زایمان: این مرخصی اختصاص به بانوان شاغل دارد که از شش ماه تا 9 ماه پیش بینی شده است. به این معنا که بخش خصوصی باید حداقل شش ماه را در نظر بگیرد و در صورت موافقت مدیر مربوطه امکان افزایش به 9 ماه را دارد.

مرخصی بدون حقوق : این مرخصی برای مستخدمین خصوصی منحصر به مراسم یکماه حج است. این نوع مرخصی برای مستخدمین دولتی با لحاظ شرایطی از جمله : تحصیل و فرصت های مطالعاتی، همراهی همسر برای خدمت خارج از کشور و … ممکن است و باید به تایید معاونت برسد. لازم به یادآوری است که این مهلت استفاده از این مرخصی نباید از سه سال تجاوز کند.

نکات آخر

– استفاده از مرخصی استحقاقی برای مستخدمین پیمانی، براساس توافق کارگر و کارفرما و درصورت اختلاف، قانون کار حاکم است . مستخدمین رسمی با موافقت کتبی معاونت بخش مربوطه مجاز به استفاده از مرخصی استحقاقی هستند.

– مرخصی های کمتر از یک روز یا به عبارتی مرخصی های ساعتی، جزء مرخصی های استحقاقی محسوب می شوند و حداکثر مرخصی های ساعتی درسال نباید بیش از دوازده روز در سال، تجاوز نماید.

– ضمنا مستخدم خصوصی نمی تواند بیش از نه روز از مرخصی خود را ذخیره کند.

نگارنده : مریم مهردوست