رقابت مکارانه در حقوق مالکیت فکری

رقابت مکارانه در حقوق مالکیت فکری

رقابت نقشی اساسی در تجارت ایفاء می کند و قوانین تجاری در پی حفظ نظم و ایجاد فضای رقابتی سالم است. با این حال بسیار مشاهده شده که تجار به رقابت غیرمنصفانه یا مکارانه مبادرت نموده اند. در این مطلب مختصرا به این مفهوم در حقوق مالکیت فکری می پردازیم.

مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 4 دقیقه 

رقابت در تجارت

رقابت از سنگ بناهای اصلی تجارت است  و در حالت کلی به دو دسته مشروع و غیر مشروع تقسیم می شود. رقابت مشروع یا سالم،  رقابتی است که باعث رونق و شکوفایی تجارت می شود و به همین دلیل، حقوقدانها به واسطه تبین قوانین مرتبط، موجبات تشویق تجار و رونق بازار تجارت را فراهم کرده اند. در مقابل آن رقابت نامشروع مطرح می شود که تعرض به حقوق دیگر تجار است و از سمت قانونگذار ممنوع شده است. رقابت مکارانه معادل فارسی کلمه “ Dumping”  در اقتصاد است و به رقابت مخرب نیز هم معناست.

انواع رقابت مکارانه

در حالت کلی می توان رقابت مکارانه را به سه دسته زیر تقسیم بندی نمود :

– اعمالی که باعث سوء تفاهم و گمراهی می‎شود و از مصادیق آن می توان به شبیه سازی و تقلید نام و علامت تجاری اشاره کرد.

– رفتارهای متقلبانه ای که باعث جلب نظر مشتریان به سمت تاجر متقلب می‎شود. این رفتارها عموما برای منحرف کردن مشتری از توجه به تاجری خاص صورت می پذیرد و با اظهارات کذب همراه است. از مصادیق آن اظهارت کذب در خصوص ویژگی های کالای خاص و استفاده از تبلیغات تولیدکننده دیگر برای فروش کالای غیراصیل است.

– رفتارهایی که بر خلاف اخلاق تجاری باشد. از مصادیق آن ترغیب کارکنان رقیب به اعتصاب و اعتراض است.

رقابت مکارانه در کنوانسیون پاریس

امروزه تردیدی وجود ندارد که بین رقابت تجاری و رونق تجاری، ارتباط مستقیمی وجود دارد و در موارد بسیاری  این رقابت به ویژه در حوزه مالکیت فکری، همیشه سلامت و عاری از تقلب نبوده است. تعریفی دقیق از این جرم در قوانین داخلی ایران وجود ندارد اما در بند اول ماده 10 کنوانسیون پاریس که ایران به آن ملحق شده است، به صراحت بیان شده که کشورهای عضو اتحادیه مکلفند حمایت واقعی اتباع اتحادیه را در مقابل رقابت نامشروع یا مکارانه را تامین کنند. اگرچه در این کنوانسیون نیز تعریفی دقیق نشده اما دسته بندی سه گانه که پیشتر بیان شده را ممنوع، اعلام کرده است.

مطالعه بیشتر:  مطبوعات و کپی رایت

بدیهی است مصادیق رقابت مکارانه به دلیل تغییر دائمی شیوه های تجاری قابل احصاء نیست و رویه قضایی و علم قضات در تبین جرم مذکور، راهگشاست.

دعاوی رقابت مکارانه در حوزه مالکیت فکری در ایران

سرقت ادبی در حوزه مالکیت فکری با استناد به تبصره ماده 6 قانون مطبوعات، قابلیت پیگرد قانونی داشته و مستوجب مجازات است، اما قوانین داخلی در خصوص سرقت علائم تجاری و طرح های صنعتی ساکت است و با توجه به الحاق ایران به کنوانسیون پاریس و تصریح ماده 62 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری مصوب 1386، در صورت تعارض قوانین داخلی و معاهدات بین المللی، مقررات کنوانسیون مقدم است و با استناد به آن و قوانین مسئولیت مدنی، مرتکب رقابت مکارانه را مجازات نمود.

گردآورنده  : مریم مهردوست