مجله حقوقی اندیشه

 مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 3 دقیقه

اسرار تجاری و حق اختراعات

جدید و ابداعی بودن از ویژگی های اصلی اختراعات است. درحالیکه وجود این ویژگی در حمایت از اسرار تجاری، ضرورت نداشته و وصف تازگی در آن موضوعیت ندارد. می توان گفت هر اختراعی می تواند سر تجاری محسوب شود، درحالیکه معکوس آن صادق نیست.

باید گفت نقش مکمل و حمایتی اسرار تجاری از نظام حق مولف برای دارندگان اطلاعات فنی حائز اهمیت است چراکه دارنده اختراع می تواند تا پیش از تقدیم اظهارنامه گواهی اختراع خود، از آن در قالب اسرار تجاری، محافظت کند.

معیارهای ارجحیت نظام های اسرار تجاری و حق اختراع بر یکدیگر

با توضیحات فوق، متوجه شدیم که گستره حمایتی اسرار تجاری وسیعتر از حق اختراع است و از آنجا امکان حمایت دو سویه این دو نظام وجود ندارد. ملاحظاتی در ترجیح یکی از دو نظام مطرح می‎شود که مختصرا به آن می پردازیم.

ماهیت فناوری :  اگر احتمال دسترسی رقبا به فناوری وجود داشته باشد، حمایتِ حق اختراعی به نفع دارنده اطلاعات است. چراکه حقوق اسرار تجاری منعی برای دستیابی مشروع اطلاعات توسط رقبا نداشته و به محض وقوع آن، حمایت برداشته می‎شود.

هزینه ثبت و نگهداری : عموما هزینه ثبت اختراع و محافظت از گواهی اختراع مستلزم صرف هزینه های هنگفتی است که سزاوار است با برگشت سرمایه بررسی شده تا دارنده اطلاعات آگاهانه اقدام کند.

ارزشمندی در بازار : حمایت از اختراعات محدود به زمان بوده در حالیکه حمایت از اسرار تا قبل افشاء آن است. برای مثال فرمول کوکاکولا بیش از صد سال است که تحت سر تجاری حمایت شده در حالیکه اگر در قالب حمایت اختراعات بود، امروز در دایره اموال مشترک قرار گرفته و سودآوری خود را از دست داده بود.

رعایت تشریفات : ثبت اختراعات به دلیل روند سازمانی آن نیازمند تشریفات و طی زمانی خاص است. لازم است دارنده اطلاعات به زمانبندی آن در دریافت گواهی اختراع توجه کند.

خطر افشاء و آگاهی رقبا : این موضوع در خصوص اختراعات مطرح است چراکه با افشاء آن، خطر ایده گرفتن رقبا و تولید محصولی مشابه در بازار به وجود می آید.

محافظت و ایمنی در حمایت از راز : این موضوع در خصوص اسرار تجاری مطرح است. بدین معنا که دارنده اطلاعات می بایستی از میزان رازداری همکاران خود مطلع بوده و ریسک آن را به حداقل رساند چراکه به محض افشاء آن، حمایت قانون را از دست می دهد.

وضعیت اقتصادی دارنده اطلاعات : در موارد بسیاری، میزان سرمایه دارنده اطلاعات در برخورداری از نوع حمایت تاثیر گذار است. عموما صاحبین سرمایه بزرگ مبادرت به دریافت گواهی اختراعات می‎کنند، در حالیکه صاحبین سرمایه کوچک حمایت اسرار تجاری را ترجیح می دهند.

گردآورنده  : مریم مهردوست