مجله حقوقی اندیشه

خیانت در امانت چیست ؟

در جرم خیانت در امانت، مالک، مال خود با رضایت و به شرط استرداد یا رساندن به مصرف معین در اختیار امین قرار داده است اما امین پس از اخذ مال، مرتکب خیانت می شود.

در چه شرایطی خیانت در امانت، جرم است؟

به طور خلاصه می‌توان گفت، جرم «خیانت در امانت» در صورتی محقق می‌شود که رابطه حقوقی امانی میان مالک و امین برقرار شده باشد. یعنی اگر خائن، برخلاف رضایت مالک و توسط خودش، مال را تصاحب کند، جرم تحقق‌یافته از مصادیق سرقت خواهد بود نه خیانت در امانت. در زمانی كه مالک، مال را مطالبه کرده و امين با سوء نیت (قصد عدم استرداد و ضرر زدن به مالک) از بازگرداندن آن خودداري نمايد، چه مال موجود يا قبلا تلف يا مصرف شده باشد، جرم محقق خواهد شد.

البته باید این عدم استرداد همراه با سوء نیت باشد. اگر امین در هنگام مطالبه به هر دلیلی بدون داشتن قصد عدم بازگرداندن و ضرر زدن به مالک، از بازگرداندن مال ناتوان باشد، جرمی در میان نخواهد بود.

برای مثال بدون تقصیر، مال از بین می‌رود. هر حال باید مال جبران گردد و عین آن مال و یا قیمت آن به صاحب مال بازگردانده شود. در شرایطی که استرداد امکان پذیر نیست، جرمی هم صورت نگرفته است. در واقع جرم خیانت در امانت در محلی به وقوع می‌‌پیوندد که مالِ به امانت سپرده شده، مطالبه شده ولی امین از استرداد آن خودداری می‌کند نه اینکه توانایی بازگرداندن آن را نداشته باشد.

 اقدام حقوقی علیه خیانتکار ( خیانت در امانت ) چگونه است؟

برای اقدام حقوقی علیه خیانتکار جمع آوری مستندات زیر الزامی است:

– اثبات «سپردن مال» که می تواند از طریق رسید دریافت مال، شهادت شهود یا مطلع صورت پذیرد.

– اثبات «درخواست استرداد مال» که می‌تواند از طریق شهود، مطلع، مستندات کتبی اعم از مراودات در فضای مجازی (پیغام های مکتوب رد و بدل شده در سیستم پیامک) و ارسال اظهارنامه صورت پذیرد.

– ثبات «عدم استرداد موضوع امانت» که از طریق اظهارنامه بدون پاسخ صورت می‌پذیرد.

ثبت شکایت خیانت در امانت چگونه است؟

به طور معمول مراجع رسیدگی کننده، پیش از ثبت شکایت، اظهارنامه بدون پاسخ را ملاک عمل قرار داده و پرونده را به دادسرای آن محل ارجاع می‌دهند.

لازم به یادآوری است که ثبت تمامی جرایم در وهله اول در دادسرا (محل وقوع جرم) صورت می‌‌گیرد. دادسرا با توجه به دلایل ارائه شده از سوی شاکی منطبق بر مستندات ذکر شده، اقدام به تحقیق کرده و در نهایت یا جرم را محتمل دانسته و پرونده را با کیفرخواست به دادگاه کیفری می فرستد و یا اساساً جرمی اتفاق نیفتاده و با صدور قرار منع تعقیب، شکایت را رد می‌‌نماید.

مجازات خیانت در امانت چیست؟

مجازات مرتکب جرم خیانت در امانت بر اساس ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، حبس از ۶ ماه تا سه سال است همچنین قانونگذار در ماده ۶۷۳ قانون یاد شده، برای سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضا، یک تا سه سال حبس تعیین کرده است.

آیا شرکت‌ها مرتکب خیانت در امانت می‌شوند؟

بررسی جرم خیانت در امانت در شرکت‌های سهامی

خیانت در امانت، عنوان مجرمانه‌ای است که در قانون مجازات اسلامی برای آن تعریف مشخصی در نظر گرفته شده است. ماده 674 قانون مجازات اسلامی تصریح می‌کند: «هرگاه اموال منقول، غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته، چک، قبض و نظایر آن، به ‌عنوان اجاره، امانت، رهن، برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده ‌شده باشد و طبق قرار مشخص شده، بنا بر استرداد اشیاء مذکور یا مصرف معین آن باشد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.» ماده 258 لایحه اصلاح بخشی از قانون تجارت اما به تفصیل به مبحث خیانت درامانت مدیران شرکت‌های سهامی پرداخته است.

ماده 258 قانون فوق الذکر می‌گوید: ” اشخاص زیر به حبس تأدیه از یک سال تا سه سال محکوم خواهند شد”

– رئیس، اعضاء هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت که بدون صورت دارائی و ترازنامه یا به استناد صورت دارائی و ترازنامه مزور منافع موهومی را بین صاحبان سهام تقسیم کرده باشند.

– رئیس، اعضاء هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت که ترازنامه غیرواقع به‌منظور پنهان داشتن وضعیت واقعی شرکت به صاحبان سهام ارائه یا منتشر کرده باشند.

– رئیس، اعضاء هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت که اموال یا اعتبارات شرکت را برخلاف منافع شرکت برای مقاصد شخصی یا برای شرکت یا موسسه دیگری که خود به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن ذی‌نفع هستند، مورداستفاده قرار دهند.

– رئیس، اعضاء هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت که با سوءنیت از اختیارات خود، برخلاف منافع شرکت برای مقاصد شخصی یا به خاطر شرکت یا موسسه دیگری که خود به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن ذی‌نفع هستند، از مال استفاده کنند.»

با توجه به اینکه بند 1و 2 این لایحه، در قسمت مربوط به شرکت‌های با مسئولیت محدود در زمره جرایم کلاهبرداری جرم انگاری شده است، می‌توان چنین در نظر گرفت که با وحدت ملاک، تقسیم منافع موهوم و انتشار ترازنامه غیرواقع، تحت عنوان کلاهبرداری رئیس، اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت سهامی قابل پیگیری است. اما درصورتی که رئیس،اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت سهامی مرتکب اعمال مصرح در بند 3 و 4 ماده 2581 لایحه اصلاح بخشی از قانون تجارت از قبیل سواستفاده از اختیارات یا استفاده افراطی یا تفریطی از اموال و اعتبارات شرکت شوند، خیانت در امانت محرز و قابل پیگرد کیفری است. اما لازم به ذکر است ماده 258 صرفا به مدیران و هیئت مدیره شرکت‌های سهامی اشاره کرده که البته این بدان معنا نیست که در شرکت‌های بامسئولیت محدود مجازات خیانت درامانت قاب تصور نخواهدبود. در این حالت می‌توان به ماده 674 قانون مجازات اسلامی رجوع کرد چرا که نسبت به قانون تجارت، قانون عام به حساب می‌آید. هر چند باید افعال ذکر شده از قبیل تصاحب، استعمال، تلف، مفقودی و… در ماده674 قانون مجازات اسلامی، رخ داده باشند.

وکلای موسسه حقوقی اندیشه در راستای ارائه خدمات حقوقی و وکالت تخصصی دعاوی خیانت در امانت، به شرکت‌های تجاری اعم از سهامی و… آمادگی خود را جهت قبول وکالت یا مشاوره حقوقی در خصوص خیانت در امانت مدیران شرکت اعلام می‌دارند.