مجله حقوقی اندیشه

نرم افزار چیست ؟

نرم افزار بخشی از رایانه – کامپیوتر است که حاوی برنامه ها و دستورات رایانه ایی است و به عبارتی داده های سیستم رایانه، محسوب می شود. نرم افزار به دو دسته سیستمی و کاربردی تقسیم می شود که کاربردی همان برنامه ها – اپلیکیشن ها می باشند و سیستمی وظیفه مدیریتی دارد که مشهورترین آن، سیستم عامل است.

نرم افزار از آفرینش های فکری محسوب می شود و به همین دلیل، حقوق مادی و معنوی درآن متصور است. منطبق بر قواعد کلی مالکیت فکری، حقوق معنوی غیرقابل انتقال می باشد و متعلق به پدیدآورنده و حقوق مادی قابلیت انتقال را دارند.

قرارداد های نرم افزاری

اصول حاکم بر قراردادهای نرم افزار، شرایط مشابهی با سایر قراردادها و توافقات دارد و در مواردی ممنوعیت دارد. برای مثال انعقاد قرارداد انتقال مالکیتِ نرم افزاری موهوم و به نوعی معلق به آینده، ممنوعیت دارد. هرچند این نوع توافق در قرارداد استخدام و ارایه خدمات نرم افزاری صحیح و بلامانع است.

در برخی مواقع، قرارداد با موضوع حقوق نرم افزار مشمول حقوق مادی و معنوی می شود اما ما در این مقاله برآنیم به قالب های قراردادی با موضوع ” انتقال حقوق مادی نرم افزار” بپردازیم و نمونه های مشهور آن و ویژگی آنها را بیان کنیم.

انواع قرارداد انتقال حقوق مادی نرم افزار

از مشهورترین این نوع قرارداد ها می توان به انتقال امتیاز بهره برداری، سفارش نرم افزار و توثیق نرم افزار اشاره کرد:

• قرارداد انتقال امتیاز بهره برداری : در این نوع قرارداد، دارنده نرم افزار حق بهره برداری اقتصادی خود را به صورت جزئی یا کلی منتقل می کند که به قرارداد “حق استفاده” نیز شهرت دارد.
• قرارداد سفارش نرم افزار : در این نوع قرارداد، به درخواست متقاضی، برنامه ویژه ایی تولید یا طراحی می شود. این قرارداد در حقوق ایران در زمره عقود نامعین می باشد. در این نوع قرارداد، توجه به مالکیت نرم افزار از اهمیت ویژه ایی برخوردار است.
• قرارداد توثیق نرم افزار : این مفهوم از قانون فرانسه اقتباس شده است و عبارتست از قراردادی که “حق بهره برداریِ پدیدآورنده نرم افزار” به وثیقه گذاشته می شود.

در مقاله بعدی به اشکال مختلف این نوع قالب های قراردادی، خواهیم پرداخت.

گردآورنده : مریم مهردوست