زمان لازم برای خواندن این مطلب : 3 دقیقه

اثر مرکب، به چه نوع آثاری گفته می شود؟

آثار مرکب در مقابل آثار ساده قرار می گیرد و به آثاری که پدیدآورندگان متعدد داشته باشد، اطلاق می‎شود. آثار مرکب در حالت کلی به آثار اشتقاقی ( ثانوی)، جمعی و مشترک تقسیم می شوند.

آثار اشتقاقی ( ثانوی) : در برخی مواقع پدیدآورنده برای تولید اثر خود از اثری موجود، استفاده می‌کند که در این حالت اثر جدید، مشتقی از اثر سابق و  اصطلاحا “اشتقاقی” است. از جمله این آثار می توان به ترجمه، چنگ های ادبی و تنظیم های موسیقی اشاره کرد.

در تبین آثار جمعی و مشترک توجه به یک نکته حائز اهمیت است و آن سهم پدیدآورنده و قابلیت تفکیک سهم اوست. به معنی ساده تر :

آثار جمعی: آثاری که پدیدآورندگان متعدد دارد و سهم هریک قابل تفکیک است.

آثار مشترک : آثاری که پدیدآورندگان متعدد دارد و سهم هریک قابل تفکیک نیست.

مفهوم و تعریف آثار جمعی چیست؟

این نوع آثار بیشترین ابهام را در بین حقوقدانها به خود اختصاص داده و بسیار مناقشه برانگیز است. عموما با همکاری چند مولف و تحت نظارت شخصی حقیقی یا حقوقی، ایجاد و منتشر می شود. اصطلاحا به آثار بی نام نیز شهرت دارند. شرکت های حقوقی  بیشترین منفعت را از این آثار می برند چراکه عموما آثارجمعی توسط یکی از کارمندانش خلق و توسط او منتشر می شود. بدین ترتیب شرکت است که از منافع اقتصادی آن بهره مند می شود.

اصل محق بودن شرکت حقوقی در آثار جمعی حاصل از سفارش به مستخدم، مورد توافق اکثریت کشورهاست و به نوعی می توان بیان کرد که این رویکرد بیشتر به منافع سرمایه گذار می اندیشد تا پدیدآورنده! برای مثال می توان به دایرالمعارف ها و مجلات را به عنوان نمونه ای از این آثار نام برد. با این توضیحات می توان معیار سنجش آثارجمعی از مشترک را نقض یک مولف در ایجاد اثر بیان کرد. بدین ترتیب که مشروط مدعی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی بتواند نقش موتور محرک تولید اثر را اثبات کند. مدت حمایت از آثار جمعی از زمان انتشار اثر، محاسبه می شود.

مفهوم آثار مشترک چیست؟

در این نوع آثار، تعداد پدیدآورندگان متعدد است. نتیجه مشارکت ( اثر نهایی) به شکلی است که نمی توان نقش هریک را به روشنی تفکیک کرد. از مشهورترین پرونده های مالکیت فکری پرونده در این حوزه، می توان به دو مجسمه ساز معروف فرانسوی اشاره کرد که استاد مجسمه ساز به دلیل بیماری رماتیسم قادر به خلق مجسمه نبود و از شاگردش خواست تا دستورات او را مو به مو اجرا کند. نهایتا اثر بدست آمده زایده تخیل او  و هنر دست شاگردش، محسوب شد که نتیجه خلاقیت ذهنی و عملی هر دو محسوب می‌شود.

بهره برداری از این دست آثار همانند دیگر اموال مشاع، نیازمند موافقت همه پدیدآورندگان است و استفاده بی اذن حتی اگر موجب منفعت همه شرکاء نیز شود، ممنوع است و تقصیر و نقض محسوب می‎شود.

گردآورنده  : مریم مهردوست