مجله حقوقی اندیشه

طلاق از طرف زن، با داشتن حق طلاق یکی از روش‌هایی است که اخیرا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که در قانون ایران، حق طلاق بدست مرد است، این قانون با هدف برابری حقوق زن و مرد اجرا می شود. در این مطلب به معنا و مفهوم حق طلاق و شرایط آن پرداختیم.

بر طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی و شرع، حق طلاق به دست مرد است، اما مرد می تواند اجرای حق خود در طلاق را به همسرش یا هر شخص دیگری وکالت دهد. این عمل در اصطلاح ” حق طلاق”  است. در این شیوه مرد به زن حق وکالت در طلاق را می‌دهد تا در صورت نیاز، بدون حضور مرد، امور طلاق توسط یک وکیل انجام شود. حق طلاق زن باید به صورت قانونی در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود در غیر این‌صورت فاقد ارزش قانونی است. داشتن حق طلاق با بذل و بخشش مهریه ارتباطی ندارد و زن می تواند در صورت داشتن حق طلاق هم به صورت کامل مهریه خود را دریافت کند.

– اگر وکالت طلاق زوج (مرد) به زوجه (زن) وکالتنامه بلاعزل باشد، حق طلاق مرد هنوز پابرجاست و شوهر هم می تواند برای طلاق از طرف مرد اقدام کند.

چطور وکالت حق طلاق یا “حق طلاق” را بگیریم؟

گرفتن حق طلاق از دو طریق ممکن است:

– به صورت شرط ضمن عقد در سند نکاح (ازدواج) نوشته شود.

– زوج (مرد) به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه می کند و وکالت در طلاق به همسرش یا دیگری بدهد. در بیشتر مواقع مرد به همسرش وکالت در طلاق می دهد، ولی می تواند این وکالت طلاق را به هر کس که بخواهد فرضا پدرش ، دوستش و یا همسرش واگذار کند.

وکالت طلاق بایستی حتما محضری، یعنی در سند رسمی باشد. خواه ضمن سند ازدواج یا به صورت وکالتنامه طلاق محضری!

وکالت طلاق زن می تواند مشروط یا معلق باشد. اگر وکالت طلاق مطلق نباشد، آن به سرعت طی نخواهد شد . در این صورت زن باید ابتدا در دادگاه اثبات کند که شرط ضمن سند وکالت محقق شده و بعد امکان استفاده از وکالت را دارد. بنابراین وجود هرگونه شرط اضافه می تواند وکالت را دچار مشکل کند. شرط های چاپ شده در سند ازدواج وکالت طلاق، مشروط است.

اگر در شروط ضمن عقد نکاح تنها نوشته شود که حق طلاق به زوجه داده شد، عبارتی غلط و بی ارزش حقوقی به کار رفته است! حق طلاق مرد قابل واگذاری نیست و فقط می شود به زوجه یا شخص دیگری در این خصوص وکالت داد . عبارت “زوجه شرط نموده که حق طلاق با او باشد و زوج قبول نمود”وکالت در طلاق محسوب نمی شود و واگذاری حق طلاق به این شکل باطل است.

حق طلاق و گرفتن مهریه

آنچه که در حق طلاق برای زن اهمیت دارد حدود اختیارات است. به عنوان مثال مرد می تواند از سردفتر بخواهد که در وکالت قید کند طلاق در قبال بذل (بخشیدن) تمام مهریه باشد و یا نه می تواند وکالت در طلاق را با بذل هر مقدار از مهریه یا غیر آن قرار دهد.
لذا در خصوص این پرسش که اگر حق طلاق با زن باشد مهریه تعلق می گیرد؟ باید گفت که بستگی به حدود اختیارات وکیل در وکالت زن در طلاق دارد.

وکالت برای طلاق اگر در ضمن عقد نکاح (سند ازدواج) شرط شده باشد، غیر قابل عزل از جانب مرد می باشد و اگر اعطای وکالت در طلاق در دفترخانه داده شده باشد می تواند بلا عزل و یا قابل عزل و یا مدت دار باشد که همه این موارد بستگی به مرد دارد که چه نوع وکالت در طلاقی بخواهد اعطا کند.

مزایای حق طلاق برای زن

اگر حق طلاق با زن باشد، بدون نیاز به حضور شوهر در تمام مراحل و از طریق وکیل دادگستری می تواند با طلاق توافقی، طلاق بگیرد. به این ترتیب زن، وکیل شوهر در مراجعه به وکیل دادگستری و امضا وکالتنامه اعطای وکالت و طی مراحل طلاق یا حدود مندرجات و اختیارات وکالتنامه محضری طلاق است.

توجه داشته باشید که مورد عکس هم وجود دارد! یعنی اینکه زن می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، به شوهر وکالت برای گرفتن وکیل به جهت مطلقه نمودن خود از قید زوجیت با وکالت بذل تمام یا قسمتی از مهریه را بدهد. این مورد کمتر پیش می آید ولی غیرممکن نیست. به علاوه مشکل آن تست بارداری و باکرگی است که نیازمند حضور زن است.

آیا در صورت داشتن حق طلاق به وکیل نیاز داریم؟

وکالتنامه طلاق، در واقع به معنای داشتن وکالت زن جهت انتخاب وکیل دادگستری برای شوهر است. در این حالت خود زوجه میتواند وکیل نداشته باشد چون اساسا داشتن وکیل اختیاری است.

آیا وکالت طلاق به زن در صورت رجوع همچنان اعتبار دارد؟

در صورتیکه زن با استفاده از وکالت طلاق، طلاق را در محضر ثبت کند اما پس از مدتی رجوع کند، امکان استفاده مجدد او از حق طلاق وجود دارد.

مراحل گرفتن طلاق به وسیله حق طلاق

برای طلاق با استفاده از وکالت، زن (زوجه) باید از طریق وکالت خود با وکیل دادگستری قرارداد ببندد و از طرف شوهر وکالت به وکیل بدهد. اینکه زن برای خود و طی مراحل طلاق توافقی، وکیل انتخاب کند به خاتیار اوست اما وکیل دادگستری در موارد وکالت حق طلاق برای شوهر اجبار قانونی است. با بودن وکیل با واسطه شوهر، نیازی به مراجعه و حضور شوهر نیست.

طلاق به وسیله وکالت طلاق زوجه، در واقع همان طلاق توافقی است با این تفاوت که شوهر به جای حضور خودش یا داشتن وکیل مستقیم، در اینجا وکیل مع الواسطه دارد.

شروط دوازده گانه عقد نکاح، وکالت در طلاق محسوب می شود؟

شرط های دوازده گانه در عقدنامه، وکالت کامل و مطلق زن در طلاق نیست. برای طلاق از این طریق زن باید به دادگاه مراجعه کرده و با اثبات یکی از موارد درخواست طلاق کند. اما با داشتن وکالت مطلق، می تواند هر زمان که بخواهد به دادگاه مراجعه کرده و با گرفتن وکیل برای شوهر، خود را مطلقه نماید.

آیا با وکالت طلاق به زن، حق طلاق برای مرد از بین می‎ رود؟

اگر مردی به همسرش وکالت برای طلاق بدهد، حتی در صورتیکه بلاعزل باشد، هم چنان در طلاق اختیار دارد. مرد می تواند خود به دادگاه مراجعه کند و با دادن دادخواست طلاق همسرش را طلاق بدهد.

آیا در صورت وکالت طلاق به زن، مرد امکان اعتراض دارد؟ مثلا می تواند درخواست بذل مهریه و یا منتفی شدن طلاق را داشته باشد؟

 توجه کنید مرد در وکالتی که به زن یا حتی دیگری برای طلاق اعطا می دهد باید حدود اختیارات را مشخص کند. مثلا ممکن است وکالت در اسقاط حق تجدید نظر و فرجام خواهی بدهد یا درخواست کند زن تمام مهریه یا بخشی را در ازای طلاق ببخشد. رای دادگاه در حدود اختیارات وکالتنامه صادر می شود، بنابراین پس از صدور رای، جای اعتراض برای مرد در صورت پشیمانی وجود ندارد.