مجله حقوقی اندیشه

انتشار اطلاعات خصوصی جرم است. حتما این جمله را بارها شنیده اید. شاید با توجه به گستردگی استفاده از فضای مجازی و اپ های مختلف، خود شما نیز دچار مشکل شده باشید. اما در صورتی که اطلاعات خصوصی ما توسط شخصی منتشر شود و یا تهدید به انجام آن شویم چه باید کرد؟ در این مطلب به بررسی این موضوع پرداختیم.

 انتشار اطلاعات خصوصی از جمله متن پیام ها ، عکس ، فیلم ، صدای ضبط شده و…در فضای مجازی بدون کسب اجازه از صاحب آن جرم محسوب می شود.  اگر شخصی عکس و فیلم دیگران را تغییر و انتشار دهد مستوجب مجازات است. به علاوه درصورتی که فرد صرفا با هدف ترساندن یا اخاذی، تهدید کند که اطلاعات خصوصی دیگری را منتشر خواهد کرد ، مرتکب جرم شده است و مجازات خواهد شد.

شروط لازم برای جرم انگاری انتشار اطلاعات خصوصی در فضای مجازی

جرم انگاشتنِ انتشار اطلاعات خصوصی دیگران در فضای مجازی شرایطی دارد.

یک : جرم ارتکابی باید به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی انجام شود، زیرا جرم مذکور از جرائم رایانه ای است. به عنوان مثال، چنانچه شخصی، عکس دیگران را به صورت پوستر یا تراکت پخش کند، مشمول موارد مذکور نمی شود.

دو: باید عکس و فیلم ها متعلق به شخصی غیر از مرتکب باشد. درصورتی که مرتکب، عکس و فیلم خود را منتشر کند، مجازات نمی شود. مگرآنکه عکس و فیلم او مستهجن باشد،که در این صورت به دلیل پخش تصاویر مستهجن مجازات می گردد.

سه: چنانچه  انتشار فیلم و عکس بدون رضایت شاکی صورت پذیرد، مرتکب مشمول مجازات قرار می گیرد. اما درصورتی که شاکی راضی به انتشار تصاویرش باشد، نمی توان مرتکب را مجازات نمود.

چهار: درصورتی که  اقدام انتشار به دستور قانون یا مقامات قضایی نباشد، اقدام مرتکب غیرقانونی است و شخص مجازات خواهد شد. به عنوان مثال درفرضی که مقام قضایی دستور انتشار تصاویر مجرمین را دهد ، انتشار تصاویر غیر قانونی نیست و شکایتی هم پذیرفته نمی شود.

پنج: مرتکب باید عمدا، آگاهانه و باسوء نیت عمل مذکور را انجام دهد و چنانچه اقدام وی از روی سهو و خطا باشد، قابل پیگرد نیست.

شش: اقدام مرتکب باید موجب ایجاد ضرر به شاکی یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود تا مرتکب ،مشمول مجازات قرار گیرد. برای مثال، درهنگام تهیه یک مستند اگر فردی رهگذر نیز در فیلم قرارگیرد، فرد مذکور  نمی تواند ادعای پخش تصاویر به صورت غیر قانونی را نماید، زیرا از عمل مذکور ضرری به وی وارد نشده است.

مجازات انتشار اطلاعات خصوصی دیگران در فضای مجازی چیست؟

 براساس ماده 17 قانون جرایم رایانه ای، هر شخص به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، صوت، تصویر، فیلم خصوصی، خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا دردسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

علاوه برآن امکان دارد شخص به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، فیلم، صوت یا تصویر دیگران را تحریف کرده یا تغییر دهد، سپس آن ها را منتشر نماید یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت فرد شود. دراین صورت نیز به حبس از نود ویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر، محکوم می گردد.

تهدید به انتشار عکس و اطلاعات خصوصی در فضای مجازی:

شرایط تحقق جرم تهدید به انتشار اطلاعات خصوصی دیگران چیست؟

برای تحقق جرم تهدید، شرایطی لازم است:

یک: باید تهدید کننده، توانایی انجام عمل مورد تهدید را داشته باشد. برای مثال کسیکه شما را تهدید به انتشار تصاویر خصوصی در فضای مجازی می کند، باید حداقل توان انجام کار با رایانه و اینترنت را داشته باشد.

دو:  وضعیت تهدید شونده  باید به صورتی باشد که امکان اجرایی شدن تهدید وجود داشته باشد. به عنوان مثال درصورتی که شما فردی باشید که کلا هیچ عکس و فیلمی از خود ندارید، تهدید کننده چه چیزی را می خواهد منتشر کند؟! پس تهدید او امکان پذیر نیست.

سه: تهدید باید در خصوص شخص تهدید شونده موثر واقع شود، بدین معنا که  سبب ترس او گردد.

تهدید به چه صورتی اتفاق می افتد؟

تهدید، به عملی گفته می شود که ممکن است موجب ضرر به آبرو، شرافت  وحیثیت اشخاص یا سبب افشای اسرار خصوصی آنها شود. در خصوص تهدید، اینکه شخص به قصد اخاذی طرف مقابل را تهدید کرده و دریافت مال از تهدید شونده هدف شخص باشد یا خیر، ملاک عمل نیست!  بلکه صرف تهدید به تنهایی جرم محسوب می شود.

مجازات تهدید به انتشار عکس و اطلاعات در فضای مجازی چیست؟ 

فردی که شما را تهدید به  افشای اطلاعات خصوصی در فضای مجازی کند، چنانچه شرایط تهدید را داشته باشد، براساس قانون مجازات اسلامی، مجازات او تا 74 ضربه شلاق یا حبس از دوماه تا دو سال خواهد بود.

نحوه شکایت از انتشاردهنده اطلاعات خصوصی در فضای مجازی

برای شکایت از فردی که تصاویر خصوصی شما را منتشر کرده یا شما را تهدید به انتشار می کند، باید ابتدا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و در سامانه ی ثنا ثبت نام کنید. سپس باید شکوائیه یا شکایت نامه ای تنظیم کنید و آن را به همراه تمام دلایل و مدارک خود ثبت نمایید . عامه مردم باور اشتباهی در خصوص غیر قابل استناد بودن ادله الکترونیکی در محاکم و دادگاه ها دارند، اما از سال ۱۳۸۲ به علت کثرت کاربران فضاهای سایبری و وقوع جرایم متفاوت، سبب ورود آسیب های بسیاری از سوی کاربران هنجارشکن که عموماً دچار فقر فرهنگی نیز هستند، گردید.

طبق قانون تجارت الکترونیک، ادله الکترونیکی مانند : صوت ، تصویر، متن و… به عنوان ادله اثبات دعوا مورد پذیرش قضات در محاکم قرار خواهدگرفت. با تصویب قانون جرایم رایانه ای، جرایم موجود در فضای مجازی مورد جرم انگاری واقع شد. اکنون ادله الکترونیکی می تواند علیه مجرمین به کارگرفته شود و با ایجاد علم و آگاهی برای قضات، باعث محکومیت بسیاری از مجرمین فضای مجازی شود.

دادگاه صالح برای شکایت از انتشار دهنده عکس و فیلم خصوصی در فضای مجازی

دادسرای عمومی و انقلاب صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی را دارد. در صورتی که برای متهم قرار مجرمیت صادر شود، دادگاه کیفری دو، صالح برای رسیدگی و صدور حکم خواهد بود. از نظر محلی نیز باید به محل وقوع جرم توجه نمود. درخصوص جرایم رایانه ای، تعیین محل وقوع جرم تا حدودی دشوار است.

در واقع، محل وقوع جرم، مکانی است که عمل انتشار و افشای اطلاعات خصوصی در آن مکان صورت گرفته است. بنابراین دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم، صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی و دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم، صلاحیت رسیدگی به موضوع جرم را دارد. در تهران نیز دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 31 ویژه ی رسیدگی به جرائم رایانه ای تشکیل شده است. بنابراین شکایات مرتبط در تهران، به دادسرا مذکور ارجاع می شود.

گردآورنده : نگین ارزانی