مجله حقوقی اندیشه

نماینده ی حقوقی کیست، چه وظایفی دارد و چه تفاوتی میان نماینده حقوقی و وکیل وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی تفاوت این دو و نیز انواع مختلف نماینده حقوقی پرداختیم.

نماینده حقوقی چه کسی است ؟

اگر شخص نتواند یا نخواهد در دادگاه حاضر شود و در جریان رسیدگی به دعوا قرار گیرد، ایا راهکاری وجود دارد؟ به این ترتیب، شخص دیگری تحت عنوان نماینده، از سوی او می تواند در دادگاه حضور یابد. به عنوان مثال، شخص صغیر یا مجنون نمی تواند در دادگاه اقامه دعوا کند. اما پدر، جد پدری یا قیم او  باید به نمایندگی از سوی وی، در دادگاه حاضر شوند. در مواقعی که شخص به موجب عقد وکالت، به دیگری برای اقامه دعوا از سوی خود وکالت می دهد، از نماینده حقوقی استفاده کرده است.

چه اشخاصی می توانند از نماینده حقوقی استفاده کنند؟

براساس قانون آیین دادرسی مدنی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بنیاد پانزده خرداد، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، ستاد رسیدگی به امور آزادگان، وزارت خانه ها، موسسات دولتی و وابسته به دولت، نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات عمومی غیر دولتی، شهرداری ها و بانکها می توانند علاوه بر استفاده از وکلای دادگستری برای طرح هر گونه دعوا یا دفاع و تعقیب دعاوی، از اداره حقوقی یا کارمندان رسمی خود، با داشتن یکی از شرایط مربوطه، به عنوان نماینده حقوقی استفاده نمایند.

تفاوت نماینده حقوقی و قائم مقام چیست؟  

نمایندگی یک مفهوم حقوقی است که بر مبنای آن، شخص اقدام به انجام عملی حقوقی به نام شخص دیگر، به حساب او و به منظور تأمین اهداف او می کند. نماینده حقوقی، مانند وکیل نماینده موکل است. اما قائم مقام، شخصی است که به جانشینی دیگری، دارای حقوق و تکالیف او می شود.

انواع نمایندگی حقوقی

انواع نمایندگی حقوقی عبارتست از: نمایندگی قانونی، قضایی و قراردادی.

نمایندگی قانونی:

نوعی از نمایندگی است که در قانون به طور مشخص پیش بینی شده است. اراده هیچ یک از دو طرف در آن تاثیری ندارد. (مانند نمایندگی پدر و جد پدری از فرزند که در قانون مدنی تحت عنوان ولایت قهری شناخته می شود). لذا در صورتی که شخصی به واسطه نمایندگی قانونی از اصیل اقامه دعوا کند، می بایست با ارائه دلایل لازم، سمت خود را اثبات کند. علاوه بر ولایت قهری، نمایندگی وزرا و رؤسای سازمان ها، موسسات ،نهادهای انقلابی و … را باید نوعی نمایندگی قانونی دانست.

نمایندگی قضایی:

این نوع از نمایندگی، با رأی دادگاه تعیین و اعلام می شود. (مانند نمایندگی قیم از صغیر و مجنون و همچنین، امین جنین و امین غایب مفقودالاثر که در قانون امور حسبی مورد پیش بینی قرار می گیرند). بنابراین، در تعیین نماینده قضایی، حکم دادگاه مبنا قرار می گیرد.

نمایندگی قراردادی:

نوعی از نمایندگی است که به موجب قرارداد میان طرفین شکل می گیرد و از انواع آن شامل نمایندگی وکیل دادگستری، مشاوران پروانه دار و نمایندگان حقوقی وزارتخانه ها و … را نام برد.

نماینده حقوقی باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟

نماینده حقوقی باید دارای دارای لیسانس حقوق با دو سال سابقه کارآموزی در دفاتر سازمان های مربوطه یا دو سال سابقه کار قضایی یا وکالت به شرط عدم محرومیت از اشتغال به مشاغل قضاوت یا وکالت باشد. لازم به ذکر  است، تنها مدرک لیسانس حقوق، کافی نیست وشخص باید به مدت دوسال،کارآموزی در دفاتر حقوقی سازمان های مربوطه را نیز گذرانده باشد. چنانچه شخص، از اشتغال به مشاغل وکالت یا قضاوت محروم گردد، نمی تواند نماینده حقوقی باشد. تشخیص احراز شرایط مذکور، بر عهده بالاترین مقام اجرایی سازمان یا قائم مقام قانونی وی خواهد بود. همچنین ارائه معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی الزامی است.