خلاصه مطلب :

اگرچه استفاده از سفته یک روش قدیمی است و دیگر کاربرد چندانی ندارد، اما همچنان در بعضی شرایط مانند ضمانت کار یا حسن انجام کار استفاده می‌شود. به علاوه ناآگاهی از الزامات آن اغلب می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. عدم اطلاع از قوانین صدور و وصول سفته، گاهی باعث امتناع و ترس افراد از ارائه‌ی آن می‌شود بنابراین لازم است به بررسی آن پرداخته‌شود.

سفته چیست ؟

سفته، سندی است که به موجب آن امضاکننده متعهد می شود تا مبلغی را در موعدی معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخصی معین بپردازد. مندرجات سفته منطبق بر ماده 308 قانون تجارت علاوه بر مهر و امضا‌ی صادرکننده باید شامل : مبلغ متعهد شده، تاریخ و مشخصات دریافت‌کننده نیز باشد. لازم به یادآوری است که مبلغ متعهد شده باید به حروف تنظیم شده‌باشد. چنانچه تاریخ سررسید در سفته قید نشود، آن سفته عندالمطالبه محسوب شده و صادرکننده می‌بایست به محض مطالبه مبلغ را پرداخت کند.

متاسفانه در قانون ایران ضمانت اجرایی برای عدم درج مندرجات سفته پیش‌بینی نشده و فقط در تبصره ماده 319 قانون تجارت آمده است: سفته ای که فاقد شرایط اساسی مذکور در قانون باشد، سند تجاری قلمداد نمی‌شود و مشمول مرور زمان اموال منقول خواهد‌بود. بنابراین برای حفظ وجاهت قانونی سفته لازم است مندرجات آن، منطبق بر قانون تکمیل شود.

صادرکننده و دارنده‌ی سفته کیست ؟

شخصی که سفته را تعهد می‌کند، صادرکننده‌ی سفته و شخصی که سفته در وجه اوست را دارنده‌ی سفته می‌نامند.

پشت نویسی سفته

پشت نویسی سفته مانند چک به منظور انتقال به دیگری یا وصول وجه آن است و چنانچه با هدف انتقال پشت نویسی شده باشد، دارنده‌ی جدید صاحب تمام امتیازات سفته می‌شود. همچنین دارنده‌ی سفته می‌تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد ولی باید وکالت به قصد وصول در پشت‌نویسی قید شود.

در صورت عدم وصول سفته تکلیف چیست ؟

اگر متعهد درسررسید، از پرداخت مبلغ مندرج در آن امتناع کند، دارنده‌ی سفته مکلف است با واخواست یا اعتراض عدم تادیه ظرف مدت ده روز به مجتمع قضایی مراجعه و اقدام قانونی نماید. پیرو این اقدام ظرف مدت یکسال، در صورتیکه سفته در ایران و دوسال در فرضی که سفته در خارج از ایران تنظیم شده‌باشد، اقامه دعوی نماید. لازم به یادآوری است که دارنده‌ی سفته می بایست ابتدا برعلیه متعهدی که مبلغ را تادیه ننموده اقامه دعوا کند. در غیراینصورت حق اقامه‌ی دعوا بر علیه ضامنین و پشت نویس‌ها را نخواهد‌ داشت.

راه‌های وصول سفته

دو راه برای وصول سفته وجود دارد:

وصول از طریق اجرای اسناد رسمی یا مراجع قضایی. از آنجا که سفته طبق قانون تجارت از اسناد تجاری محسوب می‌شود، دارنده‌ی متضرر پس از طی مراحل قانونی ذکر شده می‌تواند به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال بلامعارض و وصول طلب خود را کند. همچنین دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام متعهدان این سند، می‌تواند اقامه دعوا نموده و اگر رای دادگاه منجر به وصول مبلغ نشود، به استناد قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی تقاضای بازداشت شخص محکوم را درخواست نماید.

چند نکته‌‌ی مهم در مورد سفته :

1. اگر سفته فاقد مهر یا امضا باشد، سندیت نداشته و قابل پیگیری نیست

2. اگر سفته فاقد محل پرداخت باشد، محل صدور ذکر شده به عنوان محل پرداخت نیز درنظر گرفته‌‌ می‌شود.

3. اگر سفته فاقد محل صدور باشد، اعتبار دارد اما به عنوان سند مدنی پذیرفته شده و محلی که در کنار نام شخص متعهد نوشته شده، به عنوان محل پرداخت در نظر گرفته می‌شود.

4. اگر سفته فاقد تاریخ باشد، تاریخ رویت همان زمان صدور در نظر گرفته می‌شود.

تاریخ سفته به سه روش نوشته می‌شود :

عندالمطالبه : دارنده‌ی سفته هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را وصول کند.

تاریخ مشخص: دارنده تنها در تاریخ قید‍‌شده می‌تواند اقدام به وصول سفته نماید.

به رویت : اگر تاریخ در سفته مشخص نشود، تاریخ رویت همان تاریخ صدور خواهد‌بود.

5. اگر سفته برای شخص مشخصی صادر شود، باید نام ذکر شود و در غیر اینصورت باید صدور در وجه حامل را قید کنیم.

گیرنده‌ی سفته شامل سه گروه می‌شود :

به نام اشخاص : صادرکننده‌ی سفته، با آگاهی از هدف و شخص دریافت کننده که مشخص است سفته را صادرمی‌کند.

در وجه حامل : هر فرد که سفته را در دست داشته باشد، دارنده‌ی آن است.

به حواله کرد : دارنده‌ی سفته، اختیار انتقال آن به هر شخص دیگری را دارد.

نگارنده : مریم مهردوست