مسئولیت کیفری شرکت‌ها و نحوه مجازات آن‌ها
چگونه می‌توان یک شرکت را که در واقع شخصیت حقوقی دارد و نه حقیقی را، دارای مسئولیت‌های کیفری متصور دانست؟ در صورتی که شرکت متهم شناخته شود، چه شیوه‌های دفاعی برای نجات آن وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی این موضوع پرداختیم.
چگونه می‌توان یک شرکت را به محکمه آورد؟
ماده 143 قانون مجازات اسلامی، کلی‌ترین ماده‌ای است که در خصوص مسئولیت کیفری شرکت‌ها سخن گفته است. طبق این ماده:« در مسئولیت کیفری، اصل بر مسئولیت شخص حقیقی است. شخص حقوقی در صورتی دارای مسئولیت کیفری است که نماینده قانونی شخص حقوقی به نام و یا در راستای منافع آن مرتکب جرمی شود. مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.» در همین راستا مواد 20 تا 22 این قانون، به مجازاتهای مختلف از جمله انحلال شرکت تا جزای نقدی و انتشار حکم محکومیت می پردازد. همچنین مسئولیت متوجه مدیران شرکت نیز می شود. در واقع احراز ارکان مجرم شناختن شرکت، منوط به احراز تقصیر و ارتکاب جرم توسط نمایندگان شرکت است.
اما این‌ها کلیتی از ماجرا است. یک شرکت از چه زمانی به مجازاتهای کیفری خواهد رسید؟ از زمان ثبت یا شکل‌گیری شخصیت حقوقی؟ پاسخ واضح است، از زمان پیدایش شخصیت حقوقی یک شرکت! در واقع حتی موسسان یک شرکت نیز می‌توانند در صورت احراز عناصر سه‌گانه، مرتکب وقوع جرم شوند که در قسمت‌های بعدی به این بخش‌ها بیشتر خواهیم پرداخت. به عنوان مثال در شرکت سهامی عام به محض تشکیل مجمع عمومی موسس و قبول کتبی سمت بازرس و مدیران، دارای اهلیت می‌شوند.
موسسه اندیشه چه خدماتی می‌تواند ارائه دهد؟
در این سلسله یادداشت‌ها، به جرایم و مجازات‌هایی اشاره خواهد شد که هر یک از شرکت‌های تعریف شده در قانون تجارت ممکن است به عمد یا غیر عمد مرتکب آن شوند. همچنین به این سوال‌ها پاسخ داده خواهد شد: در صورت وقوع جرم توسط شرکت، چه کسی مسئول است و چه حقوقی دارد؟ شاکی شرکت‌های تجاری چه حقوقی دارند و در چه صورت امکان تعقیب کیفری را خواهند داشت و طرف شکایت را باید چه کسی قرار داد و از همه مهم‌تر در هر یک از شرکت‌های تجاری کدام مسائل به صورت مشخص‌تر جرم‌انگاری شده است. به عنوان مثال مواد 243 تا 269 قانون تجارت به تشریح بخشی از مقررات جزایی پرداخته است. مثلا اگر در یک شرکت سهامی عام، تصدیق پذیره نویسی برخلاف واقع تصدیق شود، آن هم به صورت عامدا و عالما به حبس تا دو سال و یا جزای نقدی محکوم خواهد شد. همچنین چنانچه شرکتی با مدارکی خلاف واقع در مرجع ثبت شرکت‌ها ثبت شود نیز مستوجب چنین مجازاتی خواهد بود. پارتمان کیفری موسسه حقوقی اندیشه، آماده خدمت‌رسانی، ارائه مشاوره حقوقی و قبول دعاوی در این زمینه‌ها است. وکلای موسسه بدوا مدارک و اسناد و اظهارات شما و شرکت را ارزیابی و بررسی می‌کنند و نتیجه و پیشنهاد راه حل های حقوقی ممکن را به شما یادآور می‌شوند. در نهایت بررسی ریسک ها و نیز درصد تقریبی موفقیت پرونده را به شما اعلام می کنند.
در یادداشت‌های بعدی به مسئولیت‌های کیفری انواع شرکت‌های سهامی عام و خاص، با مسئولیت محدود، نسبی، تضامنی، شرکت‌های مختلط سهامی و غیرسهامی و شرکت تعاونی تولید و مصرف به صورت تخصصی‌تر و جزئی‌تر خواهیم پرداخت.