اصل عدم اهمیت ویژگی های اثر ادبی و هنری

اصل عدم اهمیت ویژگی های اثر ادبی و هنری

تصور عموم این است که صرفا آثاری که ارزش هنری دارند تحت حمایت نظام کپی رایت یا حق مولف قرار می گیرد و از اصل عدم اهمیت ویژگی های اثر غافل هستند. در این نوشتار بر آنیم به تفسیر و چرایی این اصل بپردازیم.

ارزیابی هنری اثر ادبی و هنری

بسیار مشاهده شده است که هنرمندان و پدیدآورندگان تصور می کنند آثاری قابلیت حمایت دارد که ارزش هنریی خاص و ویژه داشته باشد و به همین دلیل در پی ثبت آثار معمولی خود و برخورداری از حمایت قانونگذار نیستند. این درحالیست که حقوق مالکیت ادبی و هنری به صورت سنتی از تمامی آثار هنری اصیل فارغ از ارزش هنری آن حمایت می کند و توجهی به شایستگی اثر ندارد. به عبارتی دیگر به جز اصالت اثر، هیچ شرطی برای حمایت وجود ندارد. به نظر می رسد ارزش های ویژه هنری بیشتر در موفقیت های تجاری و بهره برداری اقتصادی نیز از آثار اهمیت پیدا می کند. به نظر می رسد این اصل برای تشویق جامعه هنری و ادبی پیش بینی شده و همین عدم توجه به شایستگی موجبات دلگرمی و شوق تمام پدیدآورندگان حوزه های ادبی و هنری را فراهم می نماید.

البته باید یادآور شد که علاوه بر اصالت اثر، تطبیق اثر با فرهنگ ملی و عدم تضاد با اخلاق حسنه در ایجاد حمایت قانونگذار نیز دخیل است.

ویژگی های آثار ادبی و هنری

از جمله ویژگی های آثار ادبی و هنری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

نوع اثر: عبارت است از زمینه ایی که می توان اثر را به آن نسبت داد. برای مثال می توان به  آثار تجسمی و موسیقیایی اشاره کرد که منطبق بر قوانین داخلی کلیه آثار صرف نظر از نوع آنها، مشروط به اصیل بودن مورد حمایت قرار می گیرند. لازم به یادآوری است که رویه قضایی نیز باید صرف نظر از نوع اثر به پرونده ادبی و هنری رسیدگی نماید.

مطالعه بیشتر:  سرقت علمی چیست؟

شکل ارایه اثر : شکل ارایه عموما به روشی که پدیدآورنده در آفرینش اثر خود به کار می برد، اطلاق می گردد و از هر اثری که توسط حواس پنجگانه قابل درک باشد صرفنظر از نحو اجرای آن، حمایت می گردد.

شایستگی اثر: همانطور که سابق بیان شد، رویه قضایی و قضات صلاحیت ارزیابی توانایی و شایستگی هنری پدیدآورنده را نداشته و آثار خلق شده متوسط و ضعیف نیز مشروط به اصیل بودن و مغایر نبودن با اخلاق خسنه، قابلیت حمایت دارند و میزان خلاقیت و درجه هنری در تحقق حمایت، تعیین کننده نمی باشد.

آثار مشترک

بدیهی است پدیدآورندگان آثار مشترک ادبی و هنری بیش از یک نفر هستند و بعضا مشاهده شده است میزان خلاقیت و نوآوری پدیدآورندگان متفاوت است و محتمل است نقش برخی از پدیدآورندگان در خلق اثر مشترک، اندک باشد . باید در نظر داشت که مشارکت اندک نیز دلیلی بر عدم حمایت نیست و حمایتی قانون از آن پدیدآورنده، کمتر از پدیدآورنده خلاق تر و موثرتر نمی باشد.  نظام کپی رایت یا حق مولف، حقوقی مشترک و مساوی برای پدیدآورندگان در نظر گرفته است. هرچند میزان مشارکت بر رابطه ایی مستقیم با بهره بری اقتصادی و مادی پدیدآورنده از حقوق مادی اثر ادبی دارد اما پدیدآورندگان در حقوق معنوی، مساوی می باشند.

گردآورنده  : مریم مهردوست