مطبوعات و کپی رایت
فهرست مطالب
در دنیای امروزی مطبوعات نقشی مهم و اساسی در ایجاد آگاهی ایفاء می کند. در این مطلب اصول حاکم در قوانین مطبوعات را با رویکرد مالکیت فکری مختصرا بیان کنیم.
مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 4 دقیقه
مطبوعات چه تعریفی دارد؟
در دنیای تکنولوژی و اخبار امروزی، مطبوعات نقشی مهم و اساسی در افزایش آگاهی افراد و جامعه ایجاد می کند. مطبوعات عبارتست از نشریاتی که به طور منظم و با نام ثابت، تاریخ، شماره و ردیف در زمینه های گوناگون خبری، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، کشاورزی، فرهنگی، دینی، علمی، فنی، نظامی، هنری، ورزشی و نظایر اینها منتشر می شود.
منظور از آزادی مطبوعات چیست؟
آزادی اطلاعات به مثابه یکی از آزادی های عمومی است. از آنجاکه فعالیت مطبوعات بر پایه اطلاعات است، می توان گفت آزادی مطبوعات به ویژه در در معنای خاص آن، برای افراد کشور به رسمیت شناخته شده و از ملزومات تقویت و رشد جامعه است. این مهم در اصول سوم و بیست وچهارم قانون اساسی بیان و تفصیل آن را به قوانین خاص ارجاع داده است.
نقش کپی رایت در مطبوعات
مطالبی که در مطبوعات چاپ و منتشر می شوند در دایره اموال فکری محسوب شده که تحت نظام حق مولف یا کپی رایت حمایت میشود. نمونه آثارکپی رایتی در مطبوعات عبارتند از مقاله، نقد، تفسیر، تیترها، اخبار، عکس، کاریکاتور، گزارش و مصاحبه. در تحلیل این اموال باید اذعان داشت که عموما مطبوعات در زمره آثار جمعی است و پدیدآورندگان دارای حقی مشاع می باشند مگراینکه ناشر به طور مستقل در انتشار اطلاعات، اقدام کرده باشد. بدیهی است در صورت نقض حقوق مذکور، مسئولیت مدنی برای ناقض متصور است که با توجه به سه عنصر، ارزیابی میشود. مسئولیت مدنی سه رکن اصلی دارد که عبارتند از ورود ضرر، ثبوت تقصیر و رابطه سببت. اعمال مقررات مسئولیت مدنی مطبوعات که اصل را بر گردش آزاد اطلاعات نهاده، با چالش های فراوانی روبروست و پیگیرد قانونی نقض اطلاعات در تقابل با اصول آزادی بیان و رسالت مطبوعات که ارتقای فرهنگ عمومی است، قرار گرفته و همین امر پیگیرد قانونی را دشوار می کند. با این حال، امروزه، تدوین و وضع قوانینی خاص در حفاظت از حقوق مالکین اطلاعات و ایجاد توازن در دسترسی آزاد به اطلاعات، راهگشاست.
قوانین حاکم در مورد قانون کپی رایت مطبوعات
حقوق مربوط به اطلاعات در قوانین خاص از جمله قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348، قانون ترجمه و تکثیر کتب، نشریات و آثار صوتی و قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1388، قانون تجارت الکترونیک و لایحه قانونی مطبوعات بیان شده و در همه این قوانین حقوق مربوط به نشر و عرضه اثر را به مولف داده است. لازم به یادآوری است در برخی از مواقع، به مراجع صالح حق نسخه برداری اعطا شده است. همانطور که در ماده هشت قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان حق مذکور به صراحت، آن حق به کتابخانه های عمومی و موسسات علمی، پژوهشی و آموزشی که به شکلی غیرانتفاعی فعالیت دارند، داده شده است.
گردآورنده : مریم مهردوست