مجله حقوقی اندیشه

ه مناسبت دوم اسفند روز جهانی زبان مادری
با توجه به بحث های پرحاشیه فضای مجازی درخصوص آموزش به زبان مادری بهتراست بحث مربوط به آموزش زبان های دیگر را با درنظر گرفتن قانون اساسی ایران مورد بازبینی قراردهیم. اما اغلب دو پرسش اساسی در رابطه با زبان مادری مطرح می شود. عده ای آموزش به زبان مادری را امری بدیهی و از حقوق مردم می دانند و عده ای آن را دلیلی بر عدم یکپارچگی می شمارند. در این مطلب به بررسی دو پرسش از طریق قانون اساسی ایران می پردازیم. آیا آموزش به زبان مادری درقانون اساسی ایران شناخته شده است؟ آیا آموزش زبان مادری و سایر زبان های غیرفارسی زیر مجموعه حقوق مندرج درقانون اساسی است یا زیرمجموعه آزادی های تضمین شده درقانون اساسی ؟

مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 3 دقیقه

21 فوریه با چه منظوری از طرف یونسکو روز جهانی زبان مادری نام گذاری شده است؟ 

در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکدهٔ پزشکی آن تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت‌آمیزی در این شهر براه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آن‌ها تیراندازی کرده، عده‌ای از آن‌ها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای نخستین‌بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریهٔ (برابر با دوم و گاهی سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید. منبع ویکی پدیا

در ایران از سال 1382 و با برگزاری مراسمی در دانشگاه علم و صنعت این روز اهمیت پیدا کرد.

حال به بررسی دو سال مطرح شده در خلاصه مطلب می پردازیم :

سوال اول : آیا آموزش به زبان مادری درقانون اساسی ایران شناخته شده است؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت، آموزش به زبان مادری یک اصطلاح اشتباه حقوقی است. در قانون اساسی ایران اصولا مفهومی به نام ” آموزش به زبان مادری” درج نشده است.

سوال دوم : آیا آموزش زبان مادری و سایر زبان های غیرفارسی زیر مجموعه حقوق مندرج درقانون اساسی است یا زیرمجموعه آزادی های تضمین شده درقانون اساسی ؟

با توجه به سرفصل اصل قانون اساسی؛ آموزش زبان مادری زیر مجموعه آزادی های فردی قرار گرفته است. با در نظر گرفتن این موضوع، دولت وظیفه ای در خصوص اعطای تسهیلات در بخش آموزش زبان مادری نداشته و تنها آزادی افراد را در فراگیری زبان مادری تصمین کرده است. بنابراین افراد می توانند با پرداخت هزینه شخصی اقدام به یادگیری سایر زبان های غیرفارسی نمایند و از این جهت محدودیتی ندارند.

نگارنده : میترا پورمند