مجله حقوقی اندیشه

قرار تامین دلیل، در قانون به منظور حمایت از حقوق خواهان و جلوگیری از تضعیع خواسته پیش بینی شده است که در مطلب به توضیح آن پرداختیم.

تامین دلیل حقوقی و کیفری 

فرض کنید اتومبیل شخصی خسارت دیده و مالک قصد دارد از مال خسارت‌دیده خود هر چه زود‌تر استفاده کند! اما فرصت برای سپری شدن مراحل مختلف دادرسی که زمانی نسبتا طولانی را می‌طلبد را ندارد. بنابراین می‌تواند با درخواست تامین و اجرای آن، میزان خسارت وارد ‌شده به اتومبیل را مشخص کرده و سپس نسبت به تعمیر و بازسازی آن اقدام و از آن استفاده کند. بعد از آن به استناد تامین که انجام شده است، خسارت وارده به خود را از عامل ورود زیان، مطالبه کند.

فرض کنید فردی که می‌تواند در دادگاه شهادت بدهد و یا مطلع از امری است، تصمیم دارد از کشور خارج شود و یا به علت بیماری در آستانه فوت باشد. بنابراین از دیگر کاربردهای تامین دلیل در مواردی است که امکان از بین رفتن یا از دسترس خارج شدن دلایل و مدارک مورد نظر مدعی وجود داشته باشد و بتوان از طریق تامین می‌توان این دلایل را حفظ کرد.

دلایل صدور قرار تامین دلیل

با توجه به افزایش هر روزه ی تعداد پرونده ها و طولانی شدن دادرسی، از زمان طرح دعوا تا صدور حکم و اجرای آن، امکان تضعیع حقوق خواهان وجود دارد. قرار تامین دلیل به همین منظور پیش بینی شده است که مانع انتقال یا مخفی نمودن اموال خوانده می‎شود.

زمان درخواست قرار تامین دلیل منطبق برماده 108 قانون آیین دادرسی کیفری می تواند قبل، همزمان با تقدیم دادخواست و یا در جریان رسیدگی تا قبل از صدور حکم قطعی  مطرح شود. لازم به یادآوری است که چنانچه خواهان قبل از تقدیم دادخواست یا شکواییه، درخواست تامین دلیل داشته باشد می بایستی ظرف ده روز در خصوص اصل خواسته طرح دعوا کند و در غیراینصورت قرار مذکور ملغی می گردد.

به علت فوری بودن تامین دلیل، رعایت تشریفات رسیدگی الزامی نیست و مدیر دفتر مکلف است پرونده را فورا به نظر دادگاه به منظور صدور قرار برساند.

شرایط صدور قرار تامین دلیل

صدور قرار تامین دلیل، مستلزم شرایط عمومی و اختصاصی است. شرایط عمومی عبارت است از ذینفع بودن، اهلیت داشتن و شرایط اختصاصی شامل معلوم بودن، قابل ارزیابی بودن خواسته برای دادگاه و خطر تضعیع خواسته می شود.

تامین دلیل به دودسته تقسیم می شود : مواردی که نیاز به پرداخت خسارت احتمالی است ومواردی که پرداخت آن ضرورتی ندارد. در دعاوی که احتمال صدور رای به نفع خواهان زیاد است، نیازی به دریافت خسارت احتمالی نیست. مانند دعاوی که مستند به اسناد رسمی یا اوراق تجاری یا در خطر تضعیع است. در خارج از این موارد، خواهان می بایست خسارت احتمالی تقویم شده منطبق بر نظر دادگاه را به صورت نقد به صندوق دادگستری واریز کند.

صدور قرار تامین دلیل در دادسرا

صدور قرار تامین دلیل در دادسرا منطبق برماده 107 قانون آیین دادرسی تشریفاتی خاصی ندارد و نیازمند اخذ خسارت احتمالی از شاکی خصوصی نیست. بازپرس می تواند مبتنی بر ادله قابل قبول قرار را صادر کند و مکلف است ضمن صدور قرار تامین کیفری آن را در نظر بگیرد. لازم به یادآوری است که منطبق برماده 109 آیین دادرسی کیفری، این قرار قابلیت اجرا قبل از ابلاغ را دارد و محصور به مواردی است که خطر تضعیع خواسته وجود داشته باشد که می بایستی فورا به اطلاع دادستان برسد. قرار تامین دلیل از دادسرا قابلیت اعتراض دارد اما این اعتراض در دادگاه حقوقی و منطبق بر آیین دادرسی مدنی رسیدگی می شود.

نگارنده : مریم مهردوست