مجله حقوقی اندیشه

زن و مرد به دو طریق عقد دائم و موقت می توانند با یکدیگر ازدواج کنند. ازدواج موقت که با صیغه محرمیت صورت می گیرد، ازدواجی است که در آن برای مدت معین و محدود با تعیین مهریه ، صیغه محرمیت بین زن و مرد بسته می شود و با پایان مدت آن،محرمیت زن و شوهر از بین می رود. در ادامه قصد داریم مختصرا به شرح ازدواج موقت بپردازیم.

مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب : 5 دقیقه

ازدواج موقت 

ازدواج موقت یا نکاح منقطع (عقد موقت) نوعی از ازدواج است که زن با قرائت صیغه ای، خود را برای زمان معین و محدود به ازدواج مرد درمی آورد. عقد موقت در دفاتر ثبت ازدواج منقعد شده و سند عادی تحت عنوان “عقد شرعی” به زوجین داده می شود که دارای مشخصاتی است.

شرایط ازدواج موقت 

ممکن است عموم مردم از شرایط ازدواج موقت آگاهی نداشته باشند. بهتر است به شرح این شرایط بپردازیم.

– در ازدواج موقت، رضایت مرد و زن وخواندن صیغه توسط خودشان کفایت می کند و حضور شاهد، ضرورت ندارد.

– شخصی که صیغه عقد را می خواند باید بالغ وعاقل باشد. همچنین زن درزمان اجرای عقد، باید پیشتر به عقد موقت یا دائم دیگری در نیامده باشد.

– دختری که به بلوغ شرعی رسیده و رشید است (مصلحت خود را تشخیص دهد ) اگر قصد ازدواج داشته و باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد ولی اگر زن باکره نباشد، اجازه پدر یا جد پدری لازم نیست.

– در عقد منقطع یا موقت زن حق دریافت نفقه، اجرت المثل وسایر حقوق مالی را ندارد مگر اینکه در صیغه نامه موقت مطالبه این حقوق شرط شود.

بذل مدت درازدواج موقت

یکی از راه های خاتمه بخشیدن به عقد موقت، بذل مدت در ازدواج موقت، به معنای بخشیدن باقی مانده مدت عقد موقت به زن و پایان بخشیدن به نکاح (ازدواج )، توسط مرد است. هر چند در شرایط ویژه ای زن نیز امکان بذل مدت را خواهد داشت.

پس از بذل یا بخشش مدت، عقد موقت باطل می شود. در نتیجه برای پایان دادن به عقد موقت، می بایستی مرد زمان باقی مانده را ببخشد. در غیر این صورت باید تا پایان عقد موقت صبر کند تا بتواند ازهمسرش جدا شود.

عده بذل و عده وفات شوهر در ازدواج موقت 

 برای درک بیشتر، بهتر است ابتدا با مفهوم عده آشنا شویم. پس از پایان پذیرفتن رابطه زوجیت، زن نمی تواند تا مدت زمان معینی با مردی ازدواج کند. این مدت “عده” نام دارد. با توجه به ماده 1152 قانون مدنی، عده بذل (بخشیدن ) مدت ازدواج موقت، دوطهراست (طهر درلغت به معنای پاک شدن و طی دو دوره قاعدگی زن است ). بدیهی است در صورت باردار شدن زن، باید تا زمان زایمان عده نگه دارد. درصورتی که زن به اقتضای سن خود عادت ماهانه نبیند، باید 45 روز عده نگه دارد. لزوم نگه داری عده وفات مخصوص عقد دائم نیست. بنابراین درصورتی که مرد فوت شود، زن  چه درنکاح دائم و چه در نکاح موقت، می بایستی  به مدت چهار ماه و ده روز عده نگه دارد.

فرزند حاصل از ازدواج موقت

همان طور که گفتیم، نکاح موقت نیز تابع مقرراتی است و ثبت آن درمواردی همچون باردارشدن زن، توافق طرفین (زن وشوهر) وشرط ضمن عقد الزامی خواهد بود. بنابراین در فرض اینکه در مدت ازدواج موقت فرزندی حاصل شود، مشروع بوده و از تمام حقوق(اولاد) طبق قانون برخوردار می شود. مطابق با ماده 1158 قانون مدنی، طفل متولد شده در زمان زوجیت به شرطی که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد، کمتر از 6 ماه وبیش از 10 ماه نگذشته باشد متعلق به شوهر است. لذا در فرض انکار مرد، زن می تواند به دادگاه مراجعه و درخواست اثبات نسب کند.

شناسنامه فرزند حاصل از ازدواج موقت 

پدر موظف به اخذ شناسنامه برای فرزند بوده و این موضوع درتبصره ماده 16 قانون ثبت احوال پیش بینی شده است. اگر پدر با شناسنامه خودش به اداره ثبت احوال مراجعه کند، شناسنامه با مشخصات پدرونام خانوادگی او صادر می شود اما در صورتی که به هر علتی حضور پدر میسر نباشد، مادر با ارائه حکم (امین موقت) که نشان دهنده سرپرستی او به کودک است، به ثبت احوال مراجعه می کند و شناسنامه ای یکطرفه با مشخصات و نام خانوادگی مادر، برای طفل صادر می‌‎شود. نکته قابل توجه این است که اگر با روال فوق الذکر، شناسنامه به نام خانوادگی مادر صادر شده اما بعد از گذشت مدتی، پدر برگردد، مرد با مراجعه به دادگاه و صدور حکم اثبات نسب، مشخصات پدر نیز درشناسنامه قید و نام خانوادگی طفل به نام خانوادگی پدر تغییر میکند.

حضانت و ارث فرزند حاصل از ازدواج موقت 

 در فرض باردار شدن زوجه در ازدواج موقت، قانون مقرر نموده همانند عقد دائم،  پدر مسئول فرزند حاصل از عقد موقت خواهد بود و تامین هزینه های زندگی فرزند با اوست. در خصوص حضانت فرزند نیز، قانون بیان می کند همانند عقد دائم، حضانت فرزند حاصل از ازدواج موقت تا 7 سالگی با مادر خواهد بود و پس از آن حضانت فرزند به پدر محول شده اما می تواند حق خود را به زن، منتقل کند.  درحالت کلی دختر پس از 9 سالگی و پسر پس از 15 سالگی می توانند محل زندگی با یکی از والدین خود را انتخاب کنند. گفتنی است زن و شوهر در ازدواج موقت، از یکدیگر ارث نمی برند اما فرزندان حاصل از ازدواج موقت از والدین خود ارث خواهند برد.

گردآورنده  : نگین ارزانی