حق ارتفاق به چه معناست؟

حق ارتفاع با عناوینی مانند حق عبور، حق مجری، حق شرب، حق شبکه و حق ناودان توسط عموم شناخته شده است. برای آشنایی با مفهوم حق ارتفاق مثالی می زنیم. فرض کنید برای رسیدن به زمین خود ناچار باشید از زمین دیگری بگذرید، در این حالت حق ارتفاق که همان عبور است، مطرح می‌شود. همچنین امکان دارد مالکی برای آبیاری زمین زراعتی خود، نهری از ملک دیگری عبور دهد، دراینجا حق مجری مطرح می شود که در ماهیت همان حق ارتفاق است. مفهوم حقوقی حق ارتفاق، حق انتفاع است! با این تفاوت که حق ارتفاق اختصاص به زمین دارد و معمولا بین دو ملک مجاور مطرح می گردد و تا زمانیکه دارنده حق ارتفاق مالک ملک باشد، این حق محفوظ است.

طرق ایجاد حق ارتفاق

 حق ارتفاق به سه طریق ایجاد می ‌شود :

قانونی : در روش قانونی، این حق توسط قانونگذار به رسمیت شناخته می شود. برای مثال می توان به طرح های تفصیلی عمرانی که در آن مسیر،راهها، خطوط مواصلاتی برق، مجاری آب و لوله های گاز و نفت قرار می گیرند، اشاره کرد.

قراردادی: در روش قراردادی بین دو مالک زمین توافق می شود.

طبیعی : در روش طبیعی موقعیت مکانی زمین ایجاب می کند. برای مثال زمینی که در پایین قرار دارد به حکم وضع طبیعی خود، مجرای فاضلاب و آب باران زمین زمین بالاتر محسوب می‌شود.

علاوه بر موارد فوق، ممکن است حق ارتفاق در اثر اذن مالک هم ایجاد گردد. لازم به یادآوری است که این اذن، قابل رجوع است و مالک هر زمان بخواهد می تواند اذن خود راپس بگیرد و اجازه عبور و ارتفاق ندهد.

حق ارتفاق مثبت یا منفی به چه معناست ؟

حق ارتفاق در مواردی به شکل مثبت و منفی ایجاد می‌شود. حق ارتفاق مثبت، اجازه استفاده و  حق ارتفاق منفی، منع استفاده را به مالک می دهد. اذن ایجاد درب و پنجره یا حق شرب یا حق ناودان در ملک دیگری  از مصادیق ارتفاق مثبت و حفظ حق حریم قنات ( محدودیت حفر قنات به منظور استفاده بهینه از حاصلخیزی زمین زراعی) و منع ساخت ساختمان مرتفع به منظور تامین نور، از مصادیق ارتفاق منفی است.

تکالیف طرفین در حق ارتفاق چیست؟

طرفین حق ارتفاق، فارغ از روش ایجاد این حق، تکالیفی نسبت به یکدیگر دارند. هیچیک از طرفین حق سوء استفاده از این حق را نداشته و نباید از حدود عرفی خود تجاوز کنند. برای مثال دارنده حق عبور نمی تواند در ساعاتی که عرفا افراد در حال استراحت می باشند به ملک دیگری ورود کرده و مانع آسایش مالک گردد. همچنین هزینه های مربوط به استفاده از حق بر عهده دارنده حق ارتفاق است، در مقابل مالک نیز نمی تواند در ملک خود تصرفی کند که اجرای حق ارتفاق را با مشکل مواجه کند ! اما هزینه ای مربوط به نگهداری و حفظ مال بر  عهده مالک است.

نگارنده : مریم مهردوست