کفالت به چه معناست؟
یکی از نهادهای حقوقی که در حقوق کشور ما مورد پیش بینی قانونگذار قرار گرفته و احکام و قواعد آن تبیین شده است، نهاد کفالت می‌باشد. بدین منظور، سوالاتی مطرح می‌شود که اصولا کفالت به چه معناست؟ برای پاسخگویی به سوالات فوق، در ادامه انواع کفالت را با توجه به قوانین مزبور بررسی خواهیم کرد.
یکی از نهادهای حقوقی که در حقوق کشور ما مورد پیش بینی قانونگذار قرار گرفته و احکام و قواعد آن تبیین شده است، نهاد کفالت می‌باشد. بدین منظور، سوالاتی مطرح می‌شود که اصولا کفالت به چه معناست؟ برای پاسخگویی به سوالات فوق، در ادامه انواع کفالت را با توجه به قوانین مزبور بررسی خواهیم کرد.
کفالت به چه معناست؟
کفالت دارای معانی و انواع گوناگونی در قانون مدنی و سایر قوانین می‌باشد. مطابق ماده 734 قانون مدنی، کفالت عقدی است به موجب آن، احد طرفین در مقابل طرف دیگر، احضار شخص ثالثی را تعهد می‌کند. متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفولله می‌گویند. بدین صورت کفالت در قانون مدنی، یکی از انواع قراردادها و عقود معین بوده که یک شخص (کفیل)، در مقابل فرد دیگر(مکفولله)، چنین تعهد می‌کند که شخص دیگری(مکفول) را در زمان و مکان مشخص، حاضر کند و در صورتی که از تعهد خود تخلف نماید، باید تعهد مکفول را در مقابل مکفولله انجام دهد. کفالت در ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری نیز مورد تصریح قانونگذار قرار گرفته است. به عنوان مثال کفالت در قانون آیین دادرسی کیفری بدین معنا است که شخص ثالثی باید با حضور در مراجع قضایی تعهد کند که متهم را در مواردی که احضار می‌گردد، حاضر نموده، در غیر این صورت، باید مبلغ وجه‌الکفاله که در قرار، تعیین شده است را به حساب دادگستری، واریز کند.
قرار تامین کفالت چیست؟
در مواردی که شخص در مظن اتهام قرار می‌گیرد، مقام قضایی(قاضی دادگاه، بازپرس، دادستان، دادیارو…) مکلف است پس از تفهیم اتهام به منظور حضور به موقع متهم، در تمام مراحل دادرسی یکی از قرارهای تامین کیفری را صادر کند. در مواردی که چنین قراری صادر می‌شود مفهوم آن بدین صورت است شخصی که صلاحیت قانونی آن برای مقام قضایی احراز شده است، در مقابل مقام قضایی تعهد می‌نماید فرد متهم را در مواقع لزوم نزد مراجع قضایی حاضر نماید. در صورت عدم احضار، مبلغی که به عنوان وجه‌الکفاله، معین شده است از فرد تعهد کننده اخذ می‌گردد.
تفاوت قرار تامین کفالت با قرار تامین وجه التزام چیست؟
لازم به ذکر است تفاوت قرار تامین کفالت با قرار تامین وجه‌التزام آن است که در قرار التزام به حضور، خود متهم ملزم می‌باشد که حاضر گردد و ثانیا در صورت عدم حضور، باید مبلغ موضوع قرار خود را پرداخت نماید. در صورتی که در قرار کفالت، پس از معرفی کفیل توسط متهم، کفیل ملتزم می‌شود ابتدا متهم را حاضر نماید و در صورت عدم حضور متهم، مبلغ وجه الکفاله را پرداخت کند.
ویژگی های کفیل چیست؟
کفیل باید اهلیت قانونی داشته باشد (از رشد، بلوغ و عقل برخوردار بوده و مجنون ،صغیر یا سفیه نباشد). وضعیت مالی کفیل نیز باید به صورتی باشد در صورتی که متهم در موعد مقرر در دادسرا یا دادگاه حضور پیدا نکند، بتواند وجه الکفاله را پرداخت نماید.در نهایت، کفالت شخصی پذیرفته می‌شود که از منظر شخصیت و موقعیت مالی و شغلی قادر باشد تایید بازپرس یا مقام صالح دیگر را در صدور قرار کفالت دریافت کند. چنانچه کفیل معرفی شده، مورد تایید باشد قرار قبولی کفالت صادر می‌گردد و متهم آزاد می‌گردد اما در صورتی که کفیل مورد قبول واقع شود، مراتب به متهم اعلام می‌شود تا کفیل جدیدی معرفی کند.
مبلغ وجه‌الکفاله به چه صورت تعیین می‌شود؟
مبلغ وجه التزام، وجه الکفاله و وثیقه نباید در هر حال نباید از خسارت وارد به بزه‌دیده کمتر باشد. در مواردی که دیه یا خسارت زیاندیده از طریق بیمه قابل جبران است، بازرس با لحاظ مبلغ قابل پرداخت از سوی بیمه، قرار تامین متناسب صادر می کند. به موجب ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری، میزان وجه الکفاله از پرونده‌ای به پرونده دیگر متغیر بوده و و از خسارت وارد به بزه دیده کمتر نخواهد بود.