مجله حقوقی اندیشه

شهادت، به عنوان یکی از  ادله مهم  اثبات دعوا در دادگاه ها محسوب می‌شوند و مفهوم شهادت به ارائه اطلاعات و وقایع از سوی شاهد اطلاق می‌شود که باید براساس صداقت و واقعیت باشد.  شهادت کذب، به معنای ارائه گواهی یا اطلاعات نادرست به دادگاه توسط شاهد، در جریان دادرسی است که هدف از آن می‌تواند تحت تأثیر قرار دادن روند قضایی به نفع یکی از طرفین دعوا باشد. عمل مذکور از منظر حقوقی، جرم تلقی شده و مجازات مربوطه ‌ را برای فرد مرتکب به دنبال خواهد داشت.

مجازات‌های مقرر برای شهادت کذب

در انواع نظام های حقوقی، مجازات‌های گوناگونی برای شهادت کذب در نظر گرفته شده است که می‌تواند شامل جریمه نقدی، حبس، یا حتی مراتب شدیدتر در صورتی که شهادت کذب منجر به صدور حکم ناعادلانه شود، باشد. در ایران،  مطابق با ماده 650 قانون مجازات اسلامی، هر شخص در دادگاه نزد مقامات رسمی، شهادت کذب دهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا به یک میلیون و پانصد تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود. چنانچه  در جرمی، شاهد به دروغ شهادت دهد و این امر سبب  اعدام فرد بی‌گناه گردد و سپس کذب بودن شهادت مشخص شود، قاضی و مامور اجرای مجازات مسولیتی نداشته و فردی که شهادت داده است به مجازات اعدام محکوم خواهد شد.لازم به ذکر است شهادت حتما باید در دادگاه اعم از عمومی و اختصاصی اظهار شود و ادای شهادت در خارج از دادگاه، جرم را محقق نمی‌کند، مانند شهادت در کلانتری.

اعتراض به شهادت کذب 

چنانچه طرف مقابل شما افرادی را به عنوان شاهد به دادگاه معرفی نماید، شما می‌توانید شاهد را جرح و تعدیل نمایید. جرح شاهد، عبارت است از شهادت به عدم وجود یکی از شرایطی که قانون برای شاهد شرعی مقرر کرده است.

تعدیل شاهد، عبارت است از شهادت بر وجود شرایط مذکور برای شاهد شرعی. جرح شاهد باید تا پیش از ادای شهادت توسط او صورت گیرد؛ چنانچه قاضی جرح را بپذیرد شاهد رد می‌شود.

همچنین در صورتی که رای به استناد شهادت شهود صادر شود و  در آینده مشخص گردد که شهادت شهود کذب بوده است، رای صادره در امور کیفری قابل تجدیدنظرخواهی است. با توجه به بند ث ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری چنین حکمی قابلیت اعاده دادرسی دارد. در امور حقوقی نیز یکی از جهات تجدیدنظرخواهی، ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود است.

جبران خسارت ناشی از شهادت کذب

مطابق قانون مدنی، درصورتی که شخص به دیگری خسارتی وارد نماید، ملزم به جبران آن می‌باشد و ادای شهادت کذب  نیز چنانچه سبب ورود خسارت به شخصی گردد، شاهد علاوه بر مجازات شهادت کذب، ملزم به جبران خسارت زیان دیده نیز می‌شود.

تبعات اجتماعی و اخلاقی

شهادت کذب تنها بر نهاد قضایی و طرفین دعوا تأثیر نمی‌گذارد، بلکه اعتماد عمومی به نظام قضایی و ارزش‌های اخلاقی جامعه را نیز تضعیف می‌کند و می‌تواند زمینه‌ساز فساد و بی‌عدالتی شده و دارای اثرات منفی بر سطح اعتماد و همبستگی در جامعه  باشد.

  راهکارهای پیشگیری

1. ارتقاء سطح آگاهی حقوقی شهروندان از طریق برنامه‌های آموزشی.
2. تقویت نظام رسیدگی به شکایات و نظارت‌های درون سازمانی در دستگاه‌های قضایی.
3. اعمال مجازات‌های بازدارنده برای افراد مرتکب به منظور کاهش انگیزه‌های شهادت کذب.
4. فرهنگ‌سازی در زمینه عواقب منفی شهادت کذب برای فرد ، جامعه و اهمیت صداقت و عدالت.

مقایسه مجازات‌های شهادت کذب در ایران و دیگر کشورها

در مقایسه با سایر کشورها، نظام حقوقی ایران مجازات‌های سنگین‌تری برای شهادت کذب در نظر گرفته است. در برخی از کشورهای غربی، تمرکز بیشتری بر جریمه‌های نقدی وجود دارد، در صورتی که در ایران، احتمال محکومیت به حبس در کنار جریمه نقدی، بالاتر است. تفاوت در رویکردها، نشان‌دهنده تفاوت در اولویت‌بندی‌های حقوقی و اجتماعی در میان کشورهای مختلف است. در صورتی که درگیر دعوای حقوقی، کیفری، خانواده و غیره در مراجع قضایی هستید و طرف مقابل با استناد به شهادت کذب اقدام به اثبات ادعا یا دفاع واهی علیه شما نموده است، می توانید از مشاوره وکلای موسسه حقوقی اندیشه بهره مند شوید.