نقش مطلع در دعاوی
فهرست مطالب
مطلع :
مطلع شخصی است که به صورت کاملا مستقیم ، جرم و حادثه را مشاهده نکرده است اما اطلاعات کافی از وقوع آن جرم و حادثه دارد. به عنوان مثال ، امکان دارد شخص اسناد جرم یا اظهارات متهم را شنیده باشد یا به‌نحوی دیگر از جزئیات جرم مورد نظر مطلع شده باشد اما سند و مدرکی دال بر حضور خود او در محل جرم نباشد. ادامه مطلب، نقش مطلع در دعاوی را بررسی خواهیم کرد.
تفاوت شاهد و مطلع:
شاهد و مطلع هر دو به عنوان شاهد و شخص مطلع از ماجرا در دادگاه حاضر می‌شوند و اطلاعات هر دو شخص می‌تواند کمک شایانی در صدور رای و کمک به یافتن حقیقت به قاضی و یا وکیل داشته باشد. اما بدیهی است نقش مطلع در دعاوی تفاوت‌هایی با شاهد دارد از جمله آنکه شاهد در زمان وقوع حادثه حضور داشته اما مطلع در زمان وقوع جرم مربوطه حاضر نبوده است. از دیگر تفاوت‌های مطلع و شاهد آن است که شاهد در زمان وقوع حادثه، اتفاقات اصلی و مهمی را که مشاهده نموده باید نزد مراجع قضایی بازگو کند. در صورتی که آگاهی مطلع نسبت به موضوع جرم از طریق دیگران، شخص قاتل یا خانواده مقتول و اسناد و مدارک بر جا مانده از وقوع حادثه خواهد بود.
احضار شخص مطلع:
مطابق ماده 320 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه از شخص مطلع درخواست می‌کند که طی مهلت 5 روز، به مرجع مزبور مراجعه نموده و در خصوص جرم مطرح شده اظهارات خود را بیان کند. مطلع با دریافت این دستور قضایی باید در اسرع وقت در جلسه دادگاه حضور پیدا کند. در صورتی که شاهد یا مطلع برای عدم حضور خود عذر موجهی نداشته باشد جلب می‌شود. اما در صورتی که عذر موجهی داشته باشد و بازپرس آن عذر را بپذیرد، مجدداً احضار و در صورت عدم حضور جلب می‌شود. چنانچه شاهد یا مطلع بدون عذر موجه در جلسه دادگاه حاضر نشود و کشف حقیقت و احقاق حق، متوقف بر شهادت شاهد یا کسب اطلاع از مطلع باشد یا جرم با امنیت و نظم عمومی مرتبط باشد، به دستور دادگاه در صورت وجود ضرورت حضور جلب می‌شود. چنانچه به علت عذر موجه از قبیل کهولت سن، بیماری، شاهد یا مطلع نتوانند نزد مقام قضایی حضور یابند، بازپرس در صورتی که به تشخیص خود، اهمیت ضروری و فوری بودن دادرسی را لازم بداند خود را به محل اقامت شاهد و مطلع می‌رساند و به انجام تحقیق می پردازد.
بازداشت مطلع یا شاهد:
طبق قوانین کیفری ایران هرگاه بازپرس، شخصی را به عنوان مطلع یا شاهد احضار می‌کند حق ندارد او را بازداشت کند یا حتی به عنوان متهم بازجویی کند اما هرگاه تشخیص دهد وی متهم به جرم است باید مجدد او را به عنوان متهم احضار کند، بنابراین نگرانی در خصوص بازداشت شدن افراد به عنوان شاهد یا متهم بی‌مورد است.
مجازات ادعای کذب از سوی مطلع:
اغلب امکان دارد شخص مطلع واقعیت موضوع را بازگو نکند، براساس ماده 650 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی چنانچه مطلع به هر علتی به قاضی یا بازپرس دروغ گفته و جرم او آشکار شود به 3 ماه و یک روز تا 2 سال حبس یا به پرداخت 1میلیون و 500هزار ریال تا 12 میلیون ریال جریمه نقدی متهم می‌شود.
ادعای جبران خسارت از سوی مطلع:
در صورتی که شاهد یا مطلع برای حضور خود درخواست هزینه ایاب و ذهاب کند یا مدعی ضرر و زیانی از حیث ترک شغل خود شود، بازپرس هزینه ایاب و ذهاب را طبق تعرفه‌ای که قوه قضائیه اعلام می‌کند معین نموده و ضرر و زیان ناشی از ترک شغل را در صورت لزوم با استفاده از نظر کارشناس تعیین و شاکی را مکلف به تودیع آن در صندوق دادگستری می‌نماید. هرگاه شاکی، به تشخیص بازپرس توانایی پرداخت هزینه را نداشته یا احضار از طرف بازپرس باشد، هزینه‌های مذکور از محل اعتبارات مصوب قوه قضائیه پرداخت می‌شود. هرگاه در جرائم قابل گذشت، شاکی با وجود ملائت از پرداخت هزینه‌های مذکور در این ماده خودداری کند، استماع شهادت یا گواهی مطلعین معرفی شده از جانب وی به عمل نمی‌آید اما در جرائم غیرقابل‌گذشت، هزینه‌های مذکور به دستور بازپرس از محل اعتبارات مصوب قوه قضائیه پرداخت می‌شود. توجه نمایید چنانچه متهم متقاضی احضار شاهد یا مطلع باشد، هزینه‌های مذکور از محل اعتبارات مصوب قوه قضائیه پرداخت می‌شود.
حضور وکیل همراه مطلع :
شاهد یا مطلع نیازی نیست که همراه خود وکیل داشته باشند اما امکان دارد بیان و عباراتی را عنوان نمایند که آنها را در مظان اتهام قرار دهد، بنابراین حضور وکیل در مراجع قضایی توصیه می‌شود.
سخن پایانی:
مطابق اظهارات فوق، نقش مطلع در دعاوی می‌تواند اثرات مهمی داشته باشد. مطلع با ارائه اطلاعات و شواهد به قاضی در درک بهتر موضوع پرونده کمک نموده و اطلاعات ارائه شده توسط مطلع می‌تواند بر تصمیم‌گیری قاضی اثر گذاشته و رای دادگاه، به نفع یا ضرر یکی از طرفین پرونده باشد. همچنین شهادت مطلع می‌تواند ادعای طرفین پرونده را تقویت نموده و اعتبار آن ها را افزایش دهد. در نهایت نقش مطلع در دعاوی، به عنوان یک منبع اطلاعاتی می‌تواند به روند دادرسی کمک کند و به عدالت در فرایند قضایی یاری رساند.