مجله حقوقی اندیشه

قانون ایران در مورد زنان کارگر و شرایط کار و بازنشستگی آنها چه مواردی را بیان کرده است؟ در این مطلب به طور خلاصه به بیان قوانین مربوط به کار زنان کارگر پرداختیم.

شرایط کار در ایران برای زنان کارگر

مطابق ماده 38 قانون کار، پیرامون پرداخت حقوق و دستمزد زنان کارگر، در صورت انجام کار مساوی و در شرایط مساوی در یک کارگاه، می بایستی دستمزد  زن و مرد به صورت مساوی پرداخت شود . تبعیض در تعیین میزان مزد بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و اعتقادات سیاسی و ممنوع است. ایران نیز مانند کشورهای دیگر بر اساس قانون کار، قوانین خاصی را برای زنان مد نظر قرار داده است.  قانون گذار، مقرر نموده که دولت وظیفه احقاق حق  زنان کارگر در محیط‌ های کار را دارد و بدین منظور از حق و حقوق خانم‌ها صیانت خواهد کرد. در قانون کار نیز، قوانینی وجود دارند که به طور خاص به بانوان  کارگر اختصاص دارند.

قانون کار در خصوص زنان کارگر

بر اساس قانون کار، انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان آور و نیز حمل بار بیش از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگران زن ممنوع است. حداکثر میزان حمل بار برای زنان، بیست کیلو است. حمل و نقل بار برای زنان در زمان بارداری و همچنین ده هفته پس از زایمان ممنوع است. (ماده ۷۵ قانون کار). در قانون کار سابق، کار شب برای زنان ممنوع اعلام شده بود، اما در قانون جدید کار، ممنوعیت کار در شب برای زنان تصریح نشده است. به عنوان مثال در کارهای خدماتی و بهداشتی مانند پرستاری، نیاز به کارگران زن محرز است و نباید زنانی که مانعی برای انجام کار در شب ندارند را از کار و دریافت حقوق آن محروم کرد. در قوانین ایران، مرخصی بارداری و زایمان کارگر زن، شش  ماه است اما بعد از تصویب قانون تنظیم جمعیت خانواده در سال ۹۲، مدت مرخصی زایمان به  نه ماه افزایش یافت. پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار خود باز می‌گردد و مدت مذکور با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سابقه خدمت وی محسوب می شود. اخراج زنان کارگر در دوران مرخصی زایمان ممنوع است. دوره زایمان جزء ایام تعلیق از کار محسوب می شود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود باز می‌گردد. در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار، خطرناک یا سخت پیش بینی شود، کارفرما تا پایان مدت بارداری کارگر، بدون کسر حق السعی، کار مناسب تری را به او ارجاع خواهد داد.

در جهت حمایت از مادران کارگر،کودکان و کمک و مراقبت از آنها، با توجه به شرایط خاص موجود،کارفرما مکلف است تا پایان دو سالگی کودک، پس از هر سه ساعت ، نیم ساعت به زن کارگر فرصت شیردهی به کودک شیرخوار خود را دهد. لازم به ذکر است ساعات مذکور، جزو ساعات کاری محسوب می‌شوند، همچنین کارفرما باید مراکزی را برای نگهداری کودکان شیرخوار در محل کار ایجاد نماید. (ماده ۷۸ قانون کار).

شرایط بازنشستگی زنان کارگر

براساس ماده 76 قانون تامین اجتماعی ، سن بازنشستگی زنان 55 سال است . بدین صورت فرد بیمه شده، با داشتن حداقل بیست سال سابقه کار میتواند بازنشسته شود. در صورتی که مستمری استحقاقی فرد،کمتر از حداقل حقوق سال مربوطه باشد، مستمری  تا حداقل حقوق ارتقا خواهد یافت.

• زنانی که دارای ده سال سابقه و 55 سال سن هستند، بدون رعایت ماده 111 قانون تامین اجتماعی (پرداخت حداقل حقوق) و متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه، می توانند بازنشسته شوند. به موجب اصلاحات قانون مذکور، چنانچه بیمه شده متقاضی، کمتر از ده سال سابقه داشته باشد با پرداخت یکجای حق بیمه سنوات کسری، تا ده سال می تواند از مزایای قانون بهره مند گردد.
• زنانی که 30 سال تمام سابقه کار دارند و حق بیمه مربوطه را به سازمان پرداخت کرده باشند، در صورتی که سن آنان به 45 سال تمام برسد، می توانند تقاضای بازنشستگی را مطرح  نمایند. مستمری بیمه شدگان  براساس 30 سال سابقه محاسبه و پرداخت خواهد شد.
• کارفرما، می تواند بازنشستگی بیمه شدگانی که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قانون تامین اجتماعی، همچنان به کار خود ادامه دادند را از سازمان تامین اجتماعی تقاضا کند. بدین صورت کارفرما می تواند بازنشستگی بیمه شده زن را با 60 سال سن از سازمان تامین اجتماعی درخواست کند (به شرط داشتن سابقه مورد نظر).
• زنانی که دارای 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند بدون شرط سنی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
• زنان کارگری که بیست سال سابقه کار و 42 سال سن داشته باشند، به شرط پرداخت حق بیمه با بیست روز حقوق، می توانند بازنشسته شوند. در صورتی که مستمری استحقاقی بیمه شدگان مذکور از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش می یابد.