مبانی فکری حمایت از آثار مشمول قانون کپی رایت

مبانی فکری حمایت از آثار مشمول قانون کپی رایت

پدیدآورنده آثاری که مشمول قانون کپی رایت هستند، از حقوق مادی و معنوی برخوردار است. در این مطلب به بیان حقوق مذکور، مدت حمایت و مبنای فکری حمایت از این حقوق پرداخته ایم.

مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 3 دقیقه

چه آثار تحت حمایت قانون کپی رایت در ایران هستند؟

در ماده 2 قانون مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348، آثار مورد حمایت قانون به تفصیل بیان شده است. بند چهارم ماده مذکور به حمایت از آثار موسیقایی پرداخته که چهار دسته تقسیم می شوند :

ملودی یا مایه اصل آهنگ، ریتم یا ضرب، هارمونی ( همسازی، هم آهنگی) و تنظیم که به هرترتیب و روش نوشته یا ضبط شده باشد، مورد حمایت قرار می گیرند. در ادامه و در بند دهم همان ماده، به فرهنگ عامه یا فولکلور اشاره شده که مجموعه ای از دانش فنی سنتی، از جمله اختراعاتی بر اساس سنت و رسوم را هم شامل می‎شود. فرهنگ عامه متعلق به یک ملیت یا قومیت است و پدیدآورنده مشخصی ندارد به همین دلیل عموما دعاوی آن در سطح بین المللی مطرح می‎شود.

مبانی فکری حمایت از این آثار

مبانی فکری حمایت از این آثار بر سه تفکر استوار است:

حقوق طبیعی : حمایت از آثار کپی رایتی در قالب این حق، نفع عمومی مردم از کپی رایت نبوده بلکه حق مالکیتی است که در آثار ادبی و هنری به رسمیت شمرده می شود. به واسطه رسمیت دادن به این حق است که حقوق پدیدآورنده در قبال هرگونه تعرض ساماندهی و حفاظت می‎شود.

پاداش : قدردانی از پدیدآورنده اثر ادبی و هنری به نوعی بازپرداخت دینی است که عموم مردم بر پدیدآورنده دارند، چراکه پدیدآورنده با اثر ادبی و هنری خود نقشی در ارتقاء فرهنگ ایفاء می کند. میزان این پاداش بنا به استقبال عموم از اثر ارزیابی و محاسبه و در نسخ چاپ و نشر اثر متجلی می‎شود.

انگیزه : طرفداران این مبانی فکری معتقدند که هرآنچه برای عموم مفید است باید مورد حمایت قانونگذار قرار گیرد. چراکه تولید آثار ادبی و هنری مستلزم صرف هزینه و زمان زیادی است که با انتشار اولیه اثر و قابلیت تولید مجدد آن با کمترین هزینه، خطر تضعیع حقوق پدیدآورنده  فراهم می شود. به بیانی دیگر، انتشار کم هزینه اثر باعث عدم جبران هزینه اولیه پدیدآورنده و کاهش انگیزه تولید آثار ادبی می شود. به همین دلیل قانونگذار حمایت خود را در تمام انتشار های اثر از پدید آورنده، لحاظ می کند.

مطالعه بیشتر:  مفهوم کپی رایت یا حق مولف، شرایط و آثار مورد حمایت

مدت حمایت از آثار مشمول قانون کپی رایت در ایران  

منطبق بر ماده 16 قانون حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 که در سال 1398 اصلاح شد، مدت حمایت از حقوق مادی پدیدآورنده آثار مشمول قانون کپی رایت، متعلق به اشخاص حقوقی  و اثرهای سینمایی و عکاسی، سی سال از تاریخ انتشار یا عرضه است. منطبق بر قانون 12 همان قانون، حقوق مادی آثار کپی رایتی به مدت زندگی پدیدآورنده و در صورت انتقال آن حق با وصایت یا وراثت ، مدت حمایت به پنجاه سال از تاریخ مرگ پدیدآورنده ادامه خواهد داشت. حقوق معنوی در اموال فکری دایمی است و قابلیت انتقال ندارد.

در ادامه باید یادآور شد چنانچه پدیدآورنده ورثه ای نداشته باشد، حقوق مادی او بعد از فوت به وزرات ارشاد منتقل شده و عواید آن صرف امور فرهنگی سازمان مذکور می‎شود.

گردآورنده  : مریم مهردوست