مجله حقوقی اندیشه

دامنه‌ (Domain) و نکات حقوقی آن چیست ؟

خلاصه مطلب :

اگر در فکر داشتن یک سایت هستید، نام دامنه چیزی است که حتما باید دقیق به آن فکر کنید. با توجه به گستره بودن استفاده از اینترنت و ثبت بی شمار دامنه، ممکن است انتخاب یک دامنه مناسب کمی سخت و زمان بر به نظر برسد. اما نکات حقوقی وجود دارد که در این کار باید به آن توجه کنید که در این مطلب با آن آشنا خواهید شد.

خواندن این مطلب، 3 دقیقه زمان نیاز دارد.

نام دامنه چیست؟

نامی که شما خود را به واسطه آن در اینترنت، معرفی می‌کنید، نام دامنه است که عموما از دو بخش ” نام” و “پسوند” تشکیل می‌شود. انتخاب نام به اختیار است و پسوند مبتنی بر قوانین بین المللی، تعیین می‌شود. پسوندها با اهداف مختلفی به کار می روند. برای مثال می توان به com  و ir اشاره کرد که com  جنبه‌ی بین المللی و ir  جنبه سرزمینی دارد و برای فعالین داخل ایران، پیش بینی شده است.

تفاوت نام دامنه با علامت تجاری در چیست؟

نام دامنه و علامت تجاری معرف اشخاص حقیقی و حقوقی هستند اما تفاوت های بارزی با یکدیگر دارند :

1. علامت تجاری، معرف کالا یا خدمات است در حالیکه نام دامنه تعریف و فضایی وسیعتر را در بر می‌گیرد.

2. مرجع ثبت علامت و Domain  متفاوت است.

3. مدت حمایت قانونی از علامت ده سال و domain یکسال است، که هر دو قابل تمدید هستند.

4. خصوصیت سرزمینی بودن علامت مطرح است، درحالیکه Domain ، حتی در فرض محلی بودن نیز، قابلیت دسترسی فراسرزمینی دارد.

5. ثبت علامت با محدودیت بیشتری مواجه است برای مثال امکان ثبت علائم مشهور وجود ندارد درحالیکه این محدودیت در Domain  پیش بینی نشده است.

مالکیت حقوقی دامنه (Domain)

نام دامنه از اموال فکری است که در مواد 2 و 4 قانون تجارت الکترونیک  ایران به وبسایت اشاره شده است. در این قانون، دامنه به عنوان داده پیام و سند الکترونیکی تعریف شده که اگر خصوصیات سند را نداشته باشد، ادله الکترونیکی محسوب می شود.  متاسفانه این تعریف، تعریف دقیقی نیست چراکه هر سندی داده پیام است اما هر داده پیامی، سند محسوب نمی‌شود.

در سال 2000 ، مقررات متحد الشکلی، با هدف واگذاری دامنه، در تشکیلات ICANN – Internet Corporation for Assigned Name and Numbers  که متشکل از 18 کشور است، ایجاد شد. بر طبق آن، در صورت اختلاف بین المللی در خصوص نام دامنه، اختلاف  به مرکز داوری سازمان تجارت جهانی، ارجاع داده می‌شود.

از آنجا که مقر تشکیلات ICAANN در آمریکا است، تابعیت این کشور را داراست و می‎توان گفت کاملا مستقل نیست. بنابراین بدلیل انحصار آن و عدم وجود رقیب، امکان کاهش کیفیت رسیدگی برای تمام اعضای تشکیلات وجود دارد.

WHOIS  چیست؟

اولین قدم برای ثبت نام دامنه، بررسی وجود یا عدم وجود آن نام در اینترنت است.  وبسایت WHOIS، وب سایتی که با درج نام دامنه مدنظر، اطلاعات دارنده (در صورت وجود و نمایش عمومی) را مشخص می‎کند. همانطور که پیشتر هم گفته شد، امکان واگذاری این نام دامنه ها وجود دارد و می‌توان با دارنده آن، وارد مذاکره شد. بسیار مشاهده شده که سودجویان از حسن شهرت علائم و نام‌های بین المللی مشهور، استفاده کرده و اقدام به ثبت این نام دامنه این علائم، پیش از دارنده علامت نموده و نهایتا نام دامنه را با ارزشی بسیار بالاتر از ارزش واقعی، با دارنده علامت معامله کرده‌اند.

نکات لازم در ثبت نام دامنه

ثبت این نام و استفاده از آن، ویژگی فراسرزمینی دارد و قابل اصلاح نیست! پس بهتر است با دقت کافی انتخاب را انجام دهید.

برخی اسامی از اسامی ممنوعه، جهانی است (مانند نام گروه های خرابکار) و امکان مسدود شدن این اسامی از سوی  تشکیلات ICAANN  وجود دارد، پس قبل از انتخاب نام، تمام جوانب در نظر گرفته شود.

حداکثر زمان ثبت نام دامنه یکسال است و حق تقدمی برای تمدید آن برای دارنده سابق در نظر گرفته نشده است، بنابراین به زمان انقضاء نام دامنه و اقدام برای تمدید آن دقت کنید تا مالکیت آن از دست نرود.

شباهت اسمی با شرکت های بزرگ، ممکن تبعاتی برای دارنده داشته باشد. بهتراست قبل از ثبت اسامی مشابه، نسبت به مشکلات تبعی از جمله تحریم بین المللی این آدرس‌ها، تحقیق کنید.

نگارنده : مریم مهردوست