مجله حقوقی اندیشه

بررسی حقوقی نشان های تجاری

خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان نیاز دارد.

نشان تجاری چیست ؟

در مفاهیم حقوقی، نشان های تجاری مفهومی عام است که موضوعاتی خاص از جمله علامت تجاری و نام دامنه را در بردارد. توجه به این نکته مهم است که اسامی دامنه در برخی مواقع کاربردی تجاری ندارند و گاهی برای منافعی غیرتجاری از جمله وب سایتهای فرهنگی، آموزشی، ورزشی و … مورد استفاده قرار می گیرند . از سویی دیگر حمایت از آن مستلزم ثبت نیست. با این وجود نام دامنه برای بنگاه های تجاری به اندازه علامت تجاری اهمیت دارد و همین موضوع دلیل همراه شدن با نام تجاری است.

مفهوم نام تجاری چیست ؟ ( لینک )

منظور از شبکه های اطلاع رسانی چیست؟

شبکه های اطلاع رسانی، مفهومی عام است و مشمول هرگونه ارتباطات کابلی و تلفنی می شود که از مهم ترین و مشهورترین آن می توان از اینترنت نام برد.

نکته مهم : طبق مشاهدات، امکان تعرض به علائم تجاری در بسترهای مختلف اطلاع رسانی مجازی بیش از فضای حقیقی است، چراکه امکان تشخیص حسن نیت و زیرساختهای بنگاه تجاری در این فضا دشوارتر بوده و در مقایسه با فضای فیزیکی، تعرض و تجاوز آسان تر است.

سوال : در صورتیکه شخص الف علامت تجاری را به صورت قانونی ثبت و گواهینامه را دریافت کرده باشد و شخص ب با همین علامت تجاری و فعالیتی غیرمرتبط، دامنه ای را به ثبت رسانده باشد، آیا اقدام قانونی ممکن است ؟

در ثبت نام دامنه، ارتباط نام مورد تقاضا با بنگاه تجاری بررسی نمی‌شود و مالکیت نام دامنه با شخصی خواهدبودکه زودتر اقدام به ثبت کرده است . به همین دلیل بسیار مشاهده شده است که نام دامنه فعالیتی کاملا غیرمرتبط با علامت تجاری دارد. باید خاطر نشان کرد که صرف ثبت علامت تجاری دیگری در قالب نام دامنه، تجاوز محسوب نمی شود، بلکه باید فعالیتی تجاری تحت همان نام دامنه نیز صورت پذیرد.

بررسی چالش های حقوقی در مورد علامت تجاری و نام دامنه :

در نظام حقوقی ایران که حمایت از علامت تجاری را محدود به کالاهای همان طبقه می داند و امکان پیگرد قانونی برای تعارضات نام دامنه و علامت را فراهم نکرده است، چالش حقوقی وجود دارد. خلاء مذکور مشکلاتی ازجمله دشواری حمایت از علائم مشهور در سطح ملی را بوجود می آورد و به نوعی نمی توان به ماده 6 کنوانسیون پاریس هم استناد نمود چراکه شرط حمایت تحت این ماده به وجود شباهت بین کالا و خدمات است.

ماده 6 کنوانسیون پاریس

با دقت بیشتر در قوانین و مقررات ایران می توان گفت، استناد به ماده 66 قانون تجارت الکترونیک نیز در مواردی که بین خدمات ارائه شده تحت لوای نام دامنه و علامت تجاری شباهتی وجود داشته باشد ممکن است و در فرض عدم شباهت، امکان استناد قانونی وجود ندارد.

امروزه در امریکا قوانین و مقرراتی تصویب شده است که صرف ثبت علامت به عنوان نام دامنه، برای اقامه دعوا کفایت می کند و در فرض اثبات حق صاحب علامت تجاری، تنها دفاعی که برای مالک نام دامنه باقی می ماند، اثبات استفاده منصفانه است.

سواستفاده از علائم تجاری در شبکه های اطلاع رسانی :

– استفاده ملی و فراملی از علامت تجاری در طبقات کالا و خدماتی متفاوت توسط اشخاصی متفاوت.

– استفاده ملی و فراملی از علامت تجاری در همان طبقه کالا و خدمات توسط اشخاصی متفاوت.

با فرض عدم سوء نیت در موارد بیان شده ، استفاده از علائم تجاری و تبلیغات آن در شبکه های اطلاع رسانی تعارضاتی را ایجاد می کند. این تعارض در انتخاب نام دامنه مالکین علامت مشابه بوده و اصل بر این تصور شده که اولین اقدام کننده، مقدم است.

حال اگر مالکیت نام دامنه و علامت تجاری در حوزه فعالیت مذکور، متفاوت باشد، تکلیف چیست؟ در برخی از مواقع که دارنده علامت تجاری شهرت کمی در بازار دارد، در وب سایت خود با همان نام دامنه اعلام می کند که ارتباطی با صاحب علامت همسان و مشابه که شهرتی شناخته شده دارد، نداشته و بدیهی است که مشکلی به وجود نمی آید.

اما در صورت عدم اعلام ارتباط و ایجاد مشکل برای رفع آن، کمیته ای در وایپو با هدف رفع تعارضات بین علائم مشروع مشابه پیش بینی شده است. طبق بیانیه این کمیته ” استفاده از علامت تجاری در اینترنت، اگر در کشورهای عضو، تاثیر تجاری داشته باشد، در استناد به تجاوز به علامت کفایت می کند و در غیراینصورت با فرض مشروع بودن استفاده، نمی توان آن را ممنوع کرد“. تاثیر تجاری مولفه های متعددی دارد که می توان به “تعیین زبان” و “پول رایج کشور با علامت همسان و مشابه “، اشاره کرد و علاوه بر آن، وجود فاکتورهای زیر نیز ضرورت دارد:

– علامت مذکور بدون اجازه از علامت همسان و مشابه در اینترنت استفاده شده باشد.

– امکان دسترسی به وب سایت در کشوری که علامت همسان و مشابه دارد، وجود داشته باشد.

نقش تاثیر گذاری تجاری در خصوص نقض علامت : 

همانطور که گفتیم برای اثبات نقض علامت تجاری، بین استفاده از آن در اینترنت وکشورهایی که علامت مذکور در آنها مورد حمایت است، باید تاثیری تجاری وجود داشته باشد. به نظر می رسد معیاری بین المللی در تشخیص تاثیر تجاری وجود ندارد و هریک از اعضاء به شکلی خاص تصمیم گیری می کنند. سازمان مالکیت فکری جهانی یا وایپو در این خصوص چنین اظهار داشته که برای استناد به تجاوز ،کشف قصد تاجری که نشان تجاری را به کار برده و یا قابل پیش بینی بودن تاثیر تجاری، از ارکان شناسایی است. برای مثال زمانیکه به کاربرنده در اینترنت برای رفع سردرگمی کاربران به همسانی با علامتی دیگر، اشاره ای نکرده باشد، این ترک فعل می‌تواند اماره ای برای قصد تعرض محسوب شود. لازم به یادآوری است در خصوص استفاده از علائم مشهور در سطح اینترنت، امکان ممنوع کردن به کاربرنده پیش بینی شده و منطبق بر قوانین و مقررات تجارت الکترونیک قابل پیگرد قانونی است.

معیار تجاوز به علامت تجاری در فضای دیجیتال چیست ؟

در حالت کلی و سنتی، معیار تشخیص تجاوز استفاده از علامتی، مشابه علامت دیگری است که مصرف کننده را در مبداء کالا یا خدمات گمراه کند. اما به نظر می رسد این معیار شناسایی به ویژه در فضای دیجیتال کارآمد نباشد. به همین دلیل کشورها رویه‌ی متفاوتی از شناسایی اتخاد می کنند. برای مثال امریکا، از دست دادن منافع اولیه Initial Interest  را نیز در نظر می گیرد. در قوانین و مقررات ایران نیز به این رویکرد اشاره شده است و در ماده 66 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1388 ذکر شده “… هر نوع نمایش بر خط – online… ” اما این اشاره کلی است  و این کلی گویی را نمیتوان معیاری برای تجاوز در نظر گرفت و همچنان رویه قضایی به ارکان شناسایی سنتی استناد می کند.

متا تگ – Meta tag و جایگاه حقوقی آن:

متا تگ ها کدهایی هستند که به موتورهای جستجوگر در اینترنت HTML  ها متصل شده و با اتصال عناوین منتشر شده در فضای مجازی را به اسناد وب جهانی، باعث درک راحت‌تر کاربران از محتوای وب سایتها می‌شوند. HTML یا Hyper Text Markup Language ابزاری است که برای اسناد وب جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری مواقع، علائم تجاری به وسیله متاتگها مورد تعرض واقع شده و با توجه به نقش HTML ، هدف اصلی آن فریب ابزارهای جستجوگر است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که معیار سنتی تجاوز که فریب مصرف کننده است، تامین نمی شود.

به طور کلی، استفاده از علائم  تجاری متعلق به دیگری به واسطه متاتگها غیرقانونی است و اختلافی در آن وجود ندارد اما رویکرد کشورهای توسعه یافته در تجاوز شمردن آن متفاوت است. برای مثال امریکا استفاده از علامت دیگری در متاتگها را تجاوز تلقی می‌کند درحالیکه رویکرد استرالیا اینچنین نیست. قوانین و مقررات ایران در این خصوص ساکت است اما رویه‌ی قضایی با استناد به قاعده‌ی انصاف آن را غیرقانونی می‌داند.

گردآورنده  : مریم مهردوست