فرزند پذیری و حقوق فرزند خوانده در قانون ایران
امروزه، تقاضای فرزند پذیری رو به افزایش است و دلایل مختلفی از جمله عدم باروری زوجین و حمایت از کودکان بی سرپرست دارد. در این مطلب با شرایط قانونی و نکات حقوقی آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
مدت زمان لازم برای مطالعه این مطلب : 3 دقیقه
فرزند پذیری به چه معناست ؟
فرزند پذیری، راهکاری قانونی است که از مجاری رسمی برای حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست یا بد سرپرست، پیش بینی شده است . شرایط آن در آخرین قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست یا بد سرپرست مصوب 1392، آمده است. روند فرزندپذیری قبل از تصویب قانون 1353 و1392، از طریق شیرخوارگاهها و مراکز غیر رسمی انجام می گرفت.
بیشتر بدانیم :
مفهوم حضانت، قمومیت و شرایط تغییر آن
شرایط فرزند خوانده چیست ؟
همانطور که سرپرست برای صدور حکم سرپرستی واجد شرایط خاصی است، فرزندخوانده نیز باید شرایطی داشته باشد. این شرایط عبارتند از:
امکان شناخت پدر یا مادر او وجود نداشته باشد
یا
سرپرستی آنها به سازمان بهزیستی سپرده باشد و طی دوسال، هیچ یک از پدر، مادر، جد پدری و وصی و منصوب از ولی قهری برای سرپرستی او مراجعه نکرده باشند.
یا
مراجعه کرده باشند اما به تشخیص دادگاه، صلاحیت سرپرستی نداشته باشند.
محدوده سنی این فرزندان پایین تر از شانزده سال و در صورت بلوغ، عدم رشد او به حکم دادگاه محرز است.
آیا فرزند خوانده از سرپرست ارث می برد ؟
منطبق بر قانون مدنی، ارث مبتنی بر قرابت نسبی است. ازآنجاکه فرزند پذیری موجبات تحقق نسب را فراهم نمی کند، فرزندی که به سرپرستی برگزیده شده است، از سرپرست خود ارث نمی برد.
با این حال قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست یا بد سرپرست، در حمایت از فرزندان، یکی از شروط لازم را، انتقال مالکیت بخشی از اموال سرپرست می داند. هرچند این شرط به تشخیص دادگاه و در مواقعی، قابل چشم پوشی است.
آیا فرزند خوانده می تواند مستمری سرپرست را پس از فوت او، دریافت کند؟
در فرض فوت سرپرست و وجود مستمری، فرزند خوانده از آنجاکه تحت تکفل متوفی است، تا یافتن سرپرست جدید، مستحق دریافت مستمری بازماندگان می شود. در صورت طلاق زوجین، امکان سپردن سرپرستی به یکی از طرفین وجود دارد و کسب نظر فرزندخوانده و اجرای انتخاب او، ضرورت دارد.
نکات آخر
– منطبق برقانون، دختران و زنان بدون شوهر در صورتیکه حداقل سی سال داشته باشند در صورت احراز سایر شرایط، حق سرپرستی اناث را دارند. این بند از قانون، موافقان و مخالفان فراوانی دارد. نگاه موافقان مبتنی بر ترویج کانون خانواده و حمایت از کودکان بی سرپرست است درحالیکه مخالفان معتقد با این ساده گیری و عدم توجه به سایر شرایط، خطر ایجادِ بستری برای قاچاق دختران فراهم می‌شود.
– سن رشد در قوانین ایران، 18 سال تمام است. ازآنجاکه با صدور حکم سرپرستی برای فرزند خوانده مدارک سجلی و هویتی جدید به نام سرپرست، صادر می شود و سوابق هویتی و نسب واقعیِ فرزندخوانده در صورت وجود، در اداره ثبت احوال محفوظ می ماند، فرزندخوانده مختار است پس از 18 سالگی، نام خانوادگی خود را به نسب واقعی یا نام جدید، تغییر دهد.
– علیرغم اینکه فرزندخوانده منطبق بر قوانین از فوت سرپرست خود ارث نمی برد، اموال فرزندخوانده در صورت فوت فرزندخوانده به سرپرست منتقل خواهد شد.
نگارنده : مریم مهردوست