مفهوم ان اف تی (NFT ) و بررسی آن از منظر حقوقی
خلاصه : در رشته نوشتارهای قبلی این موسسه، بلاک چین از منظر حقوقی بررسی و قواعد حاکم بر آن مختصرا بیان شد. در این نوشتار به مفهوم NFT از منظر حقوقی خواهیم پرداخت.
خواندن این مطلب به 4 دقیقه زمان نیاز دارد.
NFT چیست ؟
NFT مخفف کلمه Non-Fungible Token به معنای توکن های غیرقابل تعویض است. توکن واژه ای است که در زمینه های مختلف از جمله هنر، سرگرمی و رسانه، کامپیوتر و اقتصاد به کار برده می شود. توکن در دنیای امروزی به دارایی هایی اطلاق می‌شود که قابلیت مبادله و انتقالِ دیجیتالی را داشته و بر بسترهای مبادلات دیجیتالی از جمله بلاک چین و اتریوم جای می گیرند. هدف از توکن، غیرمتمرکز نمودن معاملات و خدمات مالی و تحقق دنیای بلاواسطه است. اتریوم و بلاک چین تفاوتهایی اندکی با یکدیگر دارند. اتریوم نوعی ارز دیجتالی است که زیرساختی فنی آن بر تکنولوژی بلاک چین استوار است که اجرای برنامه های کامپیوتری به واسطه آن ممکن است. فناوری نهان در آن، امکان دستکاری برنامه را به صفر رسانده و عموما دارندگان توکن برای انجام مبادلات خود از آن استفاده می کنند. امروزه توکن ها بیشتر با هدف جذب سرمایه برای استارت آپ ها به کار برده می شود.
با توضیحات فوق می توان گفت NFT به واسطه قراردادی هوشمند بر پلتفرم های open source تنظیم شده و اغلب در حوزه هنر ( به ویژه هنرهای تجسمی) شناخته شده اند و به پدیدآورنده آثار، رمزی برای جای گیری بر بلاک چین می دهد. می توان گفت جای گیری آن در بلاک چین، اصالت اثر را تایید می کند که متضمن بهره بردای اقتصادی از آثار است. دارایی های دیجیتالی با توجه به خواست سازنده و طراح امکان تبدیل شده به NFT را دارند، خواه دارایی اثر هنری باشد یا مقالات علمی و ….
برای اطلاعات بیشتر از انواع توکن کلیک کنید.
معاملات NFT، چه نوع معاملاتی هستند؟
حمایت از NFT که عموما در قالب GIF، آثار هنری و موسیقیایی ظهور پیدا می کنند در بازارهای رایج اتریوم از جمله Opensea , Nify Gateway, Super Rare, Raible و Zora خرید و فروش می شوند و برخلاف ارزهای دیجیتال در صرافی ها عرضه نمی‌شوند.
اولین قدم برای خرید و فروش NFT ایجاد کیف پول دیجیتالی Wallet است. در این کیف پول امکان ساخت حساب کاربری NFT وجود دارد و پس از آن، می توانید به فروشگاه های NFT ورود پیدا کنید. پس از آن با خرید اتریوم می توانید کارمزد ساخت NFT را در این فضا پرداخت کرده و NFT خود را منتشر کنید. در فروشگاههای موجود در این فضا امکان فروش NFT وجود خواهد داشت.
حقوق مرتبط با NFT چیست؟
با توصیفات فوق می توان چنین اظهار داشت که آثار دیجیتالی NFT قابلیت رویت عمومی را دارند اما مالکیت اثر به واسطه امضاء دیجیتال متعلق به یک شخص است. برای درک بهتر می توان به آثار تجسمی هنرمندان اشاره کرد که عموم به محتوای آن دسترسی دارند اما مالکیت فیزیکی متعلق به یک شخص یا ارگان خاصی است.
قانون حاکم و ناظر به آثار دیجیتالی چیست و نظارت چگونه انجام می‌شود؟
به نظر می رسد این آثار تحت نظر کنوانسیون برن است. کنوانسیون برن ناظر به آثار ادبی و هنری، الزامی به ثبت آثار ندیده و از آثار ثبت شده و نشده حمایت می کند. در روند خرید و فروش NFT بر بسترهای بلاک چین، چنین قید می گردد که حقوق کپی رایت طرفین معامله، تحت حمایت حق مولف- Copy Right است و با دقت، آثار نسخه برداری شده که ادعای تقلب در آن مطرح است را بررسی می کنند. بدین ترتیب اگر اثر ثانویه تغییراتی را در اثر اولیه ایجاد و آن را به اثری جدید تبدیل کرده باشد، از مصادیق نقض نیست اما اگر چنین نباشد، نقض صورت پذیرفته و دفترکل، دستور حذف آن در بلاک چین را صادر می کند. برای مثال در مشهورترین فروشگاه NFT به نام CryptoPhunks بر اثری دیجیتالی ادعای تقلب مطرح بود. دفترکل با بررسی اثر اولیه و ثانویه ادعا را تایید کرد چراکه فروشگاه مذکور صرفا اثراولیه را 180 درجه تغییر داده و در حقیقت ادعای تولید اثری جدید، منتفی به نظر می رسید. اخیرا در فروشگاه های عرضه کننده NFT بخشی برای هولدرها پیش بینی شده که تا بدین وسیله، اطلاعات مالکین و اهداف آتی آنها، تنظیم گردد. به نظر می رسد این اظهار، مشابه ثبت آثار بوده و بدین وسیله با مطالعه دیتای وارد شده، امکان اجازه از NFT با اهداف عمومی و خصوصی،مشخص می گردد.
به زبانی ساده تر می توان گفت که معاملات NFT بلا واسطه بوده و صفر تا صد عرضه و تلاش برای فروش آثار برعهده دارنده NFT در این بسترها است. این دست معاملات، مزایایی دارد. از جمله اینکه طرفین از مبلغ دقیق فروش اثر مطلع شده و بازیچه مافیای واسطه گری نخواهندشد. از سویی دیگر همیشه امکان ردیابی آثار وجود دارد، چراکه معاملات عمومی بوده و امکان دسترسی به اطلاعات مالک و ارزش اثر برای عموم، در این بستر مهیا است. اما در عین حال ریسک هک شدن کریپتوآرتها وجود دارد و متاسفانه تا به امروز، در صورت هک شدن کسی پاسخگوی برگشت آن نخواهد بود.
نقل و انتقال در قالب قرارداد های هوشمند بر بستر بلاک چین منعقد و به واسط کدهای کامپیوتری اجرا می‌شود. بدنه قرارداد مشمول امضاء الکترونیک طرفین، موضوع قرارداد (که عموما قابل رویت برای عموم است) و شروط خاص قراردادی، منطبق با فضای برنامه نویسی می‌شود. لازم به یادآوری است به دلیل فضای هوشمند این قراردادها به واسطه کدهای برنامه نویسی، امکان هک آن بسیار پایین است اما همانطور که گفته شد صفر نیست.
پیاده سازی قرارداد هوشمند در قوانین ایران
با توصیفات فوق به نظر می رسد ایران در ابتدای راه است . چراکه حتی متولیان مالی کشور ( بانک مرکزی و موسسات بانکی) ساز و کاری تعریف شده نداشته و حتی اعتبار سنجی دقیقی از ارزها و کیف پولهای دیجیتالی ندارند. ویژگی اصلی این نوع قراردادها که ” خود اجرایی” و ” شفافیت” است، در ایران به دلیل فقدان قوانین بین المللی در زمینه پولشویی، تعریف نشده است. برای پیاده سازی صحیح، تسلط متولیان و پیشگیری از خطرات آن در بستر بلاک چین و هوش مصنوعی، ضرورت دارد. از سویی دیگر، احراز هویت متعاملین حتی در کشورهای توسعه یافته نیز با چالشهایی مواجه بوده و به فراخور چالشهای ایجاد شده، راهکاری برای پیشگیری در نظر گرفته می شود. با این اوصاف به نظر می رسد این نوع قراردادها در ایران با اتکاء به ماده ده قانون مدنی و قانون تجارت الکترونیک تنظیم می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر، مطالعه مقالات زیر پیشنهاد می شود:
1. Non-fungible tokens (NFTs) and copyright
3. NFT, Copyright; and Intellectual Property Commercialisation
4. Understanding Security Issues in the NFT Ecosystem
5. The Rise of NFTs: These Aren’t the Droids You’re Looking For
6. Design of Extensible Non-Fungible Token Model in Hyperledger Fabric
7. Non-Fungible Token (NFT): Overview, Evaluation, Opportunities and Challenges
گردآورنده : مریم مهردوست